اگر روزي متوجه تغيير غيرطبيعي چشم فرزند عزيزتان شويد، چه كار مي‌كنيد؟ آيا شما هم از آن دسته افرادي هستيد كه به كودك توصيه مي‌كنند چند ساعت بخوابد و استراحت كند يا اين‌كه از او مي‌خواهيد دستمالي گرم روي چشم‌هايش بگذارد و كمي آرام باشد؟ شايد هم خيلي نگران شويد و سريع به چشم‌پزشك مراجعه كنيد.
بهتر است بدانيد در مورد انحرافات چشمي هم مانند بسياري از بيماري‌ها مراجعه به موقع به پزشك و شروع درمان موثر مي‌تواند از بروز مشكلات جدي‌تر پيشگيري كند. پس اگر متوجه تغييري غيرطبيعي در چشم كودك شديد، حتما به چشم پزشك مراجعه كنيد.
يكي از شايع‌ترين مشكلات چشمي كه كودكان با آن روبه‌رو هستند، تنبلي چشم است كه البته بارها درباره آن صحبت شده است. اما علاوه بر آن، انحراف چشم كودكان را هم نبايد ناديده گرفت. طبق نظر متخصصان، با پيگيري‌هاي بموقع و مناسب مي‌توان از بروز مشكلات جدي چشم پيشگيري كرد.
دكتر احمد عامري، چشم پزشك و فوق تخصص استرابيسم در گفت‌وگو با «جام‌جم» در اين‌باره توضيح مي‌دهد: انحراف چشم بيماري‌اي است كه در نتيجه وجود اختلال در سيستم اعصاب يا عضلات چشم ايجاد مي‌شود، و مي‌تواند سبب بروز مشكلاتي جدي‌براي فرد شود.
به گفته اين پزشك متخصص، انحراف چشم مي‌تواند باعث بروز اختلال در بينايي كودك به شكل تنبلي چشم شود.
تنبلي و انحراف چشم
زماني كه نوزاد در شرايط عادي و طبيعي متولد مي‌شود، همه اعضاي بدن يك فرد بزرگسال را دارد؛ دست، پا، زبان، چشم و... اما در دوران نوزادي او قادر نيست از هيچ كدام اين اعضا بدرستي استفاده كند. در حقيقت تا تكامل ايجاد نشود، كودك هم نمي‌تواند از اعضاي بدنش استفاده كند.
به گفته دكتر عامري، چشم انسان هم از اين قاعده مستثنا نيست. به اين معني كه اگر تصويرها واضح و دقيق روي شبكيه ايجاد نشود، سيستم بينايي هم براي ديدن تحريك نمي‌شود؛ در اين شرايط تنبلي چشم بروز مي‌كند.
اين عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران درباره تنبلي چشم مي‌گويد: براي اين‌كه مغز بتواند درك درستي از تصويرهاي دريافتي داشته باشد، بايد تصويري واضح و روشن همزمان روي دو چشم ظاهر شود. اما زماني كه مشكلي مانند انحراف وجود داشته باشد، اين سيستم مختل مي‌شود. بنابراين تنبلي چشم ـ كه يك اختلال تكاملي است ـ ناشي از وجود اختلال در ايجاد تصوير روي هر دو چشم است.
وي با اشاره به اين اختلال تكاملي خاطرنشان مي‌كند: زماني كه متوجه ايجاد اين اختلال شويم، بايد آن را درمان كنيم تا تنبلي چشم هم درمان شود.
به گفته وي، اين نكته رمز موفقيت درمان است و به همين دليل درمان در سنين پايين‌تر نتيجه بهتري خواهد داشت.
علل ايجاد انحراف چشم
دكتر عامري با اشاره به اين نكته كه انحراف چشم يكي از عللي است كه مي‌تواند باعث اختلال ايجاد تصوير روي شبكيه شود، توضيح مي‌دهد: انحراف چشم مي‌تواند به شكل مادرزادي يا اكتسابي بروز كند؛ انحراف چشم مادرزادي در 5 تا 6 ماه اول تولد اتفاق مي‌افتد و اگر بعد از اين سنين نمايان شود، اكتسابي است.
به گفته وي، اگر انحراف چشم مادرزادي باشد، معمولاً در 5، 6 ماه اول زندگي نوزاد تشخيص داده و درمان مي‌شود، اما گاهي زمان زيادي از ايجاد اين مشكل مي‌گذرد و والدين با تشخيص انحراف در چشم كودك به پزشك مراجعه مي‌كنند.اين عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران در اين‌باره توضيح مي‌دهد: در چنين شرايطي اگر مشكل اصلي تشخيص داده و كودك درمان شود، براحتي مي‌توان از بروز تنبلي و انحراف چشم جلوگيري كرد.
به گفته وي در صورت مراجعه و تشخيص بموقع مي‌توان به درمان تنبلي و انحراف چشم اميدوار بود.
نشانه انحراف چشم
به گفته دكتر عامري تنها نشانه‌اي كه والدين مي‌توانند متوجه وجود انحراف چشم كودك شوند، تغيير ظاهري چشم‌هاست. وي توضيح مي‌دهد: گاهي نيز ظاهر چشم كودك نشان‌دهنده انحراف است، ولي در اصل هيچ مشكلي وجود ندارد كه به اين شرايط، انحراف كاذب مي‌گوييم.
اين افراد بايد دقت داشته باشند پس از تشخيص انحراف كاذب هم بايد تا زماني كه پزشك تعيين مي‌كند، بررسي‌ها و پيگيري‌هاي لازم را انجام دهند.
انحراف چشم قابل درمان است
دكتر عامري با بيان اين نكته كه انحراف چشم را در سنين بالا هم مي‌توان درمان كرد، يادآور مي‌شود: با اين‌كه انحراف چشم تا سنين بالا هم قابل درمان است، اما تنبلي چشم بايد در سنين كودكي تشخيص داده و درمان شود.بنابراين پس از معاينه كودك اگر پزشك متوجه انحراف چشم او شود، بايد درمان لازم را انجام داد.
دكتر عامري با اشاره به تجويز عينك براي كودكان مبتلا به انحراف چشم مي‌گويد: گاهي ممكن است پزشك تشخيص دهد كه كودك به عينك نياز دارد، اما تجويز عينك گاهي مي‌تواند همه انحراف را اصلاح كند.
به گفته وي، گاهي وقتي كودك عينكش را برمي‌دارد، انحراف چشمش ظاهر مي‌شود. اين نشان مي‌دهد كه اين انحراف وابسته به ضعف چشم است. در اين شرايط اگر ضعف چشم درمان شود، انحراف هم درمان مي‌شود.
اين عضو هيات علمي دانشگاه درباره مواردي كه قسمتي از انحراف با استفاده از عينك باز هم باقي مي‌ماند، توضيح مي‌دهد: چشم اين بچه‌ها معمولا با 3 نوع مشكل روبه‌روست؛ آنها هم چشم‌هاي ضعيفي دارند و هم با تنبلي و انحراف چشم درگير هستند كه درمان هر كدام از اينها هم متفاوت است.
به گفته اين پزشك متخصص، ضعيفي چشم با عينك درمان مي‌شود كه اگر بتواند انحراف را هم برطرف كند، اتفاق خوبي است. ولي اگر عينك نتواند انحراف چشم را اصلاح كند، درمان تنها از طريق جراحي امكان‌پذير است، اما درمان اصلي تنبلي چشم فقط بستن چشم است.
دكتر عامري به والدين هشدار مي‌دهد: گاهي اين سه نوع مشكل متفاوت در عضو كوچكي مانند چشم تشخيص داده مي‌شود كه بايد به آن دقت داشته باشند و درمان را تا پايان ادامه دهند.