نقش عروسك درماني در بهداشت رواني كودك
كودك مي تواند در بازي عروسكي، انگيزه اش را متعادل نمايد و انرژي هاي اضافيرواني خود را تخليه كند. به عبارتي بهتر، كودك در بازي عروسكي ، انرژي رواني و جسميخود را بارور ساخته و شكل مناسبي به آن مي دهد.
عروسک قشنگ من، قرمزپوشيده تو رختخواب مخمل آبيخوابيده
يه روز مامان رفته بازار، اونو خريده قشنگ تر از عروسکم، هيچ کسنديده
عروسک من، چشما تو بازکن وقتي که شب شد، اون وقت لالاکن...
از ديدگاه بهداشت روان، " عروسك درماني " شيوه يدلپذير مداوا در قلمرو روان درماني است. عروسك، واسطه اي پذيرفتهشده از سوي بزرگسالان و كودكان در جهت ارتباط و تبادل احساس ، عاطفه و انديشه بيناين دو نسل مي باشد كه در برخي از كشورها به جايگاه اين ابزار تربيتي، اهميت خاصداده شده است. مي توان از اين طريق، به كودك آموزش داد و اوقات فراغت او را به صورتمطلوبي پر کند و نكات منفي و ناسالم عاطفي، احساسي ، رفتاري و شناختي او را بهبودبخشيد. در حيطه ي روان پزشكي و روان شناسي باليني كودك ، متخصص باليني قادر است بااستفاده از عروسك ها به اطلاعات مفيد باليني جهت تشخيص مسائل رواني كودك دست يابد وبعد از تشخيص باليني ، درمان گر طرح مناسبي را به منظور درمان از طريق بازي تهيه ودر جلسات درماني ، اجرا نمايد.
نقش عروسك بازي ، در رشد و تكامل كلامي كودك
کودك در ارتباط با عروسك ، دوست دارد موقعيت خود را بيان نموده ودنياي اطراف خود را تعريف كند. تعريف او از دنيا، تصويرهايي ست كه از پدر، مادر،برادر و خواهر، خانه و كوچه هاي اطراف خانه ي خود دارد. اگر پدر و مادر، در برخوردبا او بي ميلي كنند و يا برعكس - رفتار مناسبي داشته باشند ، كودك اين رفتارها رابراي عروسك اش بازگو مي نمايد و همين تعريف كردن اساس آرامش و تخليه ي رواني كودكشده و در نهايت، موجب تجلي و بروز برخي از بيانات و گفته هاي ناب و ارزشمند در ذهنكودك مي شود؛ بنابراين رفتار كودك با عروسك، درپيشرفت و تكامل كلامي او مؤثر ميافتد. به شرط آنكه، ما رفتار و گفتار كودك را به هنگام گفت وگو با عروسك ، جديبگيريم .
يكي از نيازهاي اساسي كه باعث گرايش كودك به عروسك مي شود، ميل بهداشتن هم صحبت است. عروسك براي كودك، يك شخص محسوب مي گردد و با او رابطه ي اجتماعيبرقرار مي كند؛ ضمن اين كه كودك با توجه به اين كه مسئول عروسك شناخته مي شود ، درمسير رشد مسئوليت پذيري و خلاقيت اجتماعي ، قرار مي گيرد.
در مورد برخي از كاركردهاي رواني عروسك بازي و عروسك درماني بايد گفت : بازي‌هاي عروسكي ( بازي‌هاي عروسكها) در بازيدرماني به عنوان يكي از مؤثرترين انواع بازي درماني‌ها مطرح گشته و اهميتدارد.
برخي كاركردهاي رواني عروسك بازي و عروسكدرماني
بازي هاي عروسكي، به عنوان يكي ازمؤثرترين انواع بازي درماني ها مطرح گشته و اهميت خاصي دارد. برخياز كاركردهايي كه در بازي هاي عروسكي وجود دارند و نقش مستقيمي در بهداشت روانيكودك ايفا مي كند ، عبارتند از :
* احساس داشتن به عروسك و تعلق يافتنبه او
* حس سرپرستي و مسئوليت مراقبت ازعروسك
* ايجاد ارتباط احساسي و عاطفي باعروسك
* فعاليت هاي رواني - عقلي و باروريذهني كودك در ارتباط با عروسك
* خوشحال شدن و لذت بخش شدن اوقاتفراغت كودك
* همانند نمودن عروسك با خويشتن
* افزايش اعتماد به نفس كودك به علتسرپرستي و مراقبت از عروسك
* رشد عواطف و گرايش هاي عاطفيكودك
* افزايش قدرت تصميم گيري و هدايتفكري
و...
توصيه هايي به والدين در مورد عروسک بازيکودکان
* هنگامبازي كودك با عروسك، جهت دهي و تصميم بزرگسالانه نداشته باشيد. بلكه عروسك را همانگونه ببينيد كه كودكان مي بيند و احساس مي كنند. يعني همانند كودك، آن را حس كرده ودر نظر بگيريد.
* از آن جا كه كودكان با عروسك هاي خودراحت صحبت مي كنند، سعي كنيد از آنان نخواهيد كه به صورت كليشه اي و بسته، با عروسكها حرف بزنند بلكه تشويق شان كنيد تا آن گونه كه دوست دارند، با عروسك ها صحبتكنند.
* از ديدگاه بعضي خانواده ها، عروسك بهعنوان يك دوست كودك مي باشد نه وسيله اي در جهت سرگرمي او. به همين دليل ، كودك كاركردي تحت عنوان راز و نياز عروسك را براي خود مطرح مي نمايد و از آن به خوبياستفاده مي كند. در سايه اين نگرش ، خانواده بهتر مي تواند احساس تنهايي و خلاءرواني كودك را جبران كند. در چنين ارتباطي، كودك براي عروسك دلتنگي مي كند، نگرانشمي شود و سعي در مراقبت بيشتر و دقيق تر از او دارد.
*عروسك مي تواند واسطه ي تربيتي ما باكودك و يا كودك با محيط پيرامون اش باشد و در اين نقش، مي تواند پيام تربيتي را ازما گرفته و به كودك منتقل نمايد. علاوه بر اين كه احساس عاطفي و فكري كودك رامتقابل به ما انتقال مي دهد.
*ما مي توانيم از طريق ثبت و يادداشتنوع ارتباط كودك با عروسك هايش در هنگام بازي ، با دنياي او بيشتر آشنا شويم و دربرنامه ريزي و هدايت تربيتي او مفاهيم و اصول و اهداف واقعي تري را انتخابنماييم.
* عروسك درماني و اجراي نمايش عروسكي وآشناسازي كودك با عروسك ، هم به منظور پر كردن اوقات فراغت و هم بهينه سازي شرايطرواني - زيستي او از نظر بهداشت رواني ارزش فراوان دارد.
* « بازي درماني » روشي استروان پزشكي و روان شناسي كه از طريق آن، كودك هيجان سركوب شده خود را برون فكنيکرده و برخي از مشكلات رواني اش درمان مي گردد.