اگر در خانواده شما كودكي هست كه دچار كابوس‌هاي شبانه مي‌شود، بايد بدانيد كه گره اين كار تا حدودي به دست خود شما قابل بازشدن است.
كودكان اغلب از 3 سالگي درگير كابوس‌هاي شبانه مي‌شوند‌كه‌در 4 تا 6 سالگي به اوج خود مي‌رسند البته سن شروع كابوس‌هاي شبانه در دخترها ديرتر از پسرهاست.
كابوس‌ها معمولا حالت‌هايي هستند كه علاوه بر كودك، براي والدين نيز مشكلاتي را ايجاد مي‌كند كه ناشي از اضطراب و نگراني‌هاي كودك است.
والدين در صورت برخورد با چنين موقعيت‌هايي بايد ابتدا كودك را از خواب بيدار و سعي كنند او را آرام كنند. آنها بايد موضوع را بزرگ نكنند و بهتر است در همان لحظه در خصوص موضوع كابوس با كودك صحبت نكنند.
پزشكان علت بروز كابوس در كودكان را قرارگرفتن آنها در يك محيط يا شرايط اضطراب‌آور، بيماري و وجود درد در كودك، هيجان‌هاي بيش از حد، ديدن برنامه‌هاي خشن و حتي بي‌توجهي والدين به كودك اعلام مي‌كنند.
كودكان براي رهايي از كابوس‌هاي شبانه بايد قبل از خواب از شرايط آرام و به دور از اضطراب برخوردار باشند و از تماشاي فيلم‌هاي ترسناك، خواندن داستان‌هاي ترسناك و فعاليت بدني زياد قبل از خواب پرهيز كنند.
والدين بايد در طول روز در مورد مشكلات و نگراني‌هاي كودك با او صحبت كنند تا زمينه اصلي ناراحتي او پيدا شود.
اگر در كودك به‌طور مداوم و تكراري كابوس‌هاي شبانه ايجاد شوند به علت اضطراب، ترس و نگراني‌هاي عمده‌اي است كه بايد تحت نظر پزشك ارزيابي و درمان شوند.
انواع اختلالات خواب كودكان
به گفته پزشكان، مهم‌ترين و رايج‌ترين اختلالات خواب در ميان كودكان شامل كابوس‌هاي شبانه، سندرم پاي بي‌قرار، راه رفتن در خواب، خرو پف و وقفه تنفسي در خواب است.
كابوس‌ها معمولا در آخرين ساعات شبانه‌روز شروع مي‌شوند،كودكان با ديدن كابوس بسيار مضطرب مي‌شوند و نياز به دلداري دارند، بنابراين مادرها و پدرها مجبور به لالايي‌خواندن يا قصه‌گفتن مي‌شوند.
استفاده از چراغ خواب و هرآنچه كه باعث ايجاد احساس امنيت در كودك مي‌شود مانند اسباب بازي دلخواه، تا اندازه‌اي مفيد است.
سندرم پاي بي‌قرار نوعي اختلال حركتي است كه موجب مي‌شود فرد احساس ناخوشايندي مانند سوزش يا خارش در پاهاي خود داشته باشد و در نتيجه شديدا تمايل دارد پاهاي خود را تكان دهد. اين امر خوابيدن فرد را مشكل مي‌كند.
درمان سندرم پاي بي‌قرار با تغيير در ساعات و روند خواب، افزايش ميزان آهن و احتمالا استفاده از دارو امكان‌پذير است.
خوابگردي يا راه رفتن در خواب اختلالي است كه برخي از كودكان معمولا در سنين بين 3 تا 7 سالگي آن را تجربه مي‌كنند. خوابگردي معمولا يك يا 2 ساعت پس از به خواب رفتن شروع مي‌شود و ممكن است 5 تا 20 دقيقه طول بكشد. از آنجا كه اغلب، علت آن كمبود خواب است، زود به بستررفتن مي‌تواند در درمان آن موثر باشد.
برخي مطالعات حاكي از آن است كه اين اختلال به علت نقص سيستم اعصاب مركزي است و با گذشت زمان از بين مي‌رود.
به گزارش ايرنا، حدود 10 تا 12 درصد از كودكان، معمولا خروپف مي‌كنند كه معمولا به علت مسدودشدن جريان هوا، گرفتگي بيني يا بزرگ‌شدن لوزه است، اما خروپف با صداي بلند كه حاكي از دشواري در تنفس است، مي‌تواند علامت يك بيماري جدي‌تر به نام «وقفه تنفسي» در خواب باشد.
اين بيماري كه ازطريق مكث در تنفس فرد و بيداري‌هاي مكرر از خواب قابل تشخيص است؛ به علت مسدود شدن و گرفتگي جريان هوا ايجاد مي‌شود. وقفه تنفسي در خواب با شب ادراري، خواب آلودگي، بيش‌فعالي، مشكلات رشد و حتي فشار خون بالاي كودك در ارتباط است.
به گفته محققان، داشتن اضافه وزن تا ميزان قابل توجهي كودك را در معرض اين بيماري قرار مي‌دهد.
نقش والدين
بسياري از كودكان كابوس‌هاي شبانه را تجربه مي‌كنند كه در اين ميان والدين مي‌توانند با رعايت چند نكته ساده در بهبود و حتي رفع اين كابوس‌ها موثر باشند.
دكتر ناصر كلانتري، متخصص كودكان در گفت‌وگو با ايسنا در اين خصوص مي‌گويد: كابوس‌هاي شبانه در سبك‌ترين قسمت خواب اتفاق مي‌افتند و كودك را با اضطراب و پريشاني و گاه با فرياد و جيغ‌هاي مكرر بيدار مي‌كند كه به والدين توصيه مي‌شود با شنيدن جيغ كودك سريعا به سراغ وي رفته و به كودك اطمينان دهند كه محافظ و همراه او هستند.
صداي ملايم والدين با كودك به وي آرامش و امنيت مكاني مي‌دهد و بهتر است پدر يا مادر تا زماني كه كودك آرام نشده وي را تنها نگذارند.
كلانتري ادامه مي‌دهد: توصيه مي‌شود اگر كودك كاملا بيدار نشده و به نظر مي‌رسد هنوز كابوس مي‌بيند او را بيدار نكنيد و كنار او باشيد تا با صداي خودش بيدار شود. ضمن اين‌كه اجازه ندهيد كودك بعد از كابوس به اتاق خواب شما بيايد زيرا نه‌تنها اين كار به شكل عادت درمي‌آيد بلكه به كودك اين احتمال را مي‌دهد كه رختخواب خودش جاي امني نيست.
بعضي كودكان در خواب وحشت شبانه دارند كه متفاوت از كابوس است و در عميق‌ترين مرحله خواب (در 4 ساعت اوليه بعد از به خواب رفتن) اتفاق مي‌افتد كه اگر چه نادر است ولي اكثرا در سنين 4 تا 5 سالگي رخ مي‌دهد و با بالارفتن سن وقوع آن كمتر مي‌شود.
با توجه به اين‌كه وحشت شبانه در زمان‌هايي كه كودك خيلي خسته است، اتفاق مي‌افتد، سعي كنيد كودك در طول روز استراحت كافي داشته باشد.
بر همين اساس به والدين توصيه مي‌شود:
تا جايي كه امكان دارد به كودكتان اجازه ندهيد فيلم‌هاي ترسناك ببيند يا داستان‌هايي را بخواند كه برترسش مي‌افزايد.
ـ پرهيز از خوردن غذاهاي سنگين و پرچرب و مواد غذايي حاوي كافئين در چند ساعت قبل از خواب
ـ موظف‌كردن كودكان به انجام به موقع تكاليف درسي براي پيشگيري از استرس در آخرين ساعات شبانه‌روز
ـ نوشيدن يك ليوان شير گرم و دوش گرفتن با آب گرم قبل از خواب
ـ پيروي از يك برنامه و الگوي خواب منظم، حتي در روزهاي تعطيل
ـ تنظيم دماي اتاق و به تن داشتن لباس راحت
ـ فراهم‌كردن محيطي آرام و بدون سر و صدا
ـ استفاده نكردن از داروهاي خواب‌آور؛ تا جايي كه امكان دارد.
اگر اختلالات خواب كودكتان به بيش از 2 هفته رسيد، لازم است با پزشك و متخصص اطفال مشورت كنيد و اگر كودكتان به مدرسه مي‌رود، بهتر است از مشاور و معلم او در مورد احوالش جويا شويد.