بدون شک يکي از مهمترين و موثرترين دوران زندگي آدمي دوران کودکي است. دوراني کهدر آن شخصيت فرد پايه‌ريزي شده و شکل مي‌گيرد. امروزه اين حقيقت انکارناپذير بهاثبات رسيده است که کودکان در سنين پايين (طفوليت) فقط به توجه و مراقبت جسمانينياز ندارند، بلکه اين توجه بايد همه ابعاد وجودي آنها شامل رشد اجتماعي ، عاطفي ،شخصيتي و شناختي را دربر گيرد. اين ابعاد عوامل تعيين کننده و اساسي يک انسان هستندکه از دوران کودکي پايه‌گذاري و شکل مي‌گيرند. با توجه به اهميت هر يک از اينموضوعات در اين يادداشت سعي مي گردد که تاکيد بيشتري بر رشد شناختي کودکان صورتگيرد.به طور کلي رشد شناختي عبارت است از رشدفرد در طول زمان ، يعني باليدگي فرايند هاي فكري عالي تر از دوران طفوليت تابزرگسالي .ضمن اينکه درگيريوالدين در زندگي کودکان به آنها در رشد شناختي شان کمک خواهد کرد.فعاليتهاي شناختي به توانايي هاي يک کودک براي درگيري و پردازش اطلاعات کمک مي کند. پيشرفت شناختي شامل يک سري فعاليتهايي است که به اطفال و نوپايان از طريق مهارتهايحل مساله، استدلال، تفکر و حافظه کمک مي کند.
مادران معمولافکر مي کنند فرزندانشان هوش(توانايي شناختي) بالايي دارد و خيلي اوقات در صددند تااز طرق مختلف اين توانايي را در آنها افزايش داده يا مورد ارزيابي قراردهند
اين مقاله راهکارهايي را براي شما فراهم مي کند تا بتوانيد رشد شناختي کودکانخود را ارتقاء دهيد:
اسباب بازي
بر اساس تئوري رشد شناختي پياژه، از مراحل طفوليت، بچه ها شروع به تشخيص اين امرمي کنند که براي کنش هاي آنها يک سري دلايل و نتايج وجود دارد. براي مثال اگر کودکدکمه روي اسباب بازي را فشار دهد آنگاه صدايي شنيده مي شود و يا اگر يک شي رابردارد و در محل صحيحي قرار دهد مهارتهاي حرکتي ظريف و درشت خود را توسعه خواهدداد. مهارتهاي حرکتي ظريف در ارتباط با چشم ها و انگشت هاست در حالي که مهارتهايحرکتي درشت در ارتباط با ماهيچه ها براي برداشتن شي، قدم زدن، دويدن و ايستادن است. لذا اسباب بازي مولفه هاي مورد نياز براي رشد رفتاري – شناختي نوزادان و کودکان رافراهم مي کند.
استفاده از اشيا
گروهي از اشيا يا چيزهاي ديگر را انتخاب کنيد که شباهتهاي اساسي به يکديگردارند. در ميان اين گروه شي را قرار دهيد که در آن ويژگي مشترک با بقيه نيست و ازکودک بخواهيد آن شي را که با بقيه تفاوت دارد در بين گروه انتخاب کند. مثلا چند شيدايره‌اي شکل انتخاب کنيد و در بين آنها يک مکعب مربع قرار دهيد. براي اين آزمايشنيز مي‌توانيد از خود اشيا ، تصاوير آنها يا نام بردن اسامي ، آنها استفاده کنيد. ولي توجه داشته باشيد کودکان کوچکتر به دليل اين که رشد حافظه آنها به اندازهکودکان بزرگتر نيست نمي‌توانند در روش نام بردن وسايل عملکرد خوبي داشته باشند.
استفاده از پازل ها
پازل ساده‌اي تهيه کنيد و اجزايي از اين تصاوير را حذف کنيد. از کودک خودبخواهيد بگويد تصوير مورد نظر چه اشکالي دارد. تصاويري که انتخاب مي‌کنيد معمولاتصاوير ساده‌اي خواهد بود که کودک با آنها آشنايي داشته باشد. مثل چهره يک آدمک کهدهان و لبها حذف شده است يا ساعتي که عقربه ندارد يا ميزي که پايه ندارد. کودکان بهموازات رشد شناختي خود به تدريج اين توانايي را بدست مي‌آورند که بتوانند اجزاي حذفشده در تصاوير پيچيده را شناسايي کنند. بر اين اساس کودکان کوچکتر مثلا 6 - 5ساله‌ها معمولا نقص در تصاوير مربوط به اشيا آشنا و عيني را راحت‌تر شناساييمي‌کنند. با بالا رفتن سن کودک مي‌توان تصاوير پيچيده‌تر مثل مناظر و ... را مورداستفاده قرار داد.
والديني کهنوپايان را محدود و نکوهش مي کنند باعث رشد عدم اعتماد به نفس و خودشکوفايي در آنهامي شود. توجه کافي و تاديب متعادل و به موقع فرزندان فعاليتهايي هستند که براي رشدشناختي فرزندان بسيار مفيد خواهند بود
هيجان و نظم و ترتيب
هيجان(ابراز احساسات از طرف والدين) و نظم و ترتيب(وجود ثبات در رفتار والدين) پايه و اساس رشد شناختي يک کودک هستند. اريک اريکسون روان شناس و روانکاو رشد، شرحداده است که اطفال به مرحله اي به نام اعتماد در برابر عدم اعتماد وارد مي شوند کهبه معناي اين است که کودکي که از طرف والدين خود پذيرفته نشود(پس زده شود) و يامورد آسيب قرار گيرد احتمالا دچار افسردگي مي شود و شخصي بي اعتماد مي گردد در حاليکه اگر کودک از جانب والدين مورد پذيرش قرار گيرد توانايي اعتماد کردن به اطرافيانرا در آينده خواهد يافت.همچنين اين تئوري درمورد مرحله دوم رشد يعني خودگرداني در برابر شرمساري مي گويد: والديني که به طورمتعادل از تقويت و تنبيه استفاده مي کنند به فرزند خود خودگرداني را ميآموزند.والديني که نوپايان را محدود و نکوهش مي کنند باعث رشد عدماعتماد به نفس و خودشکوفايي در آنها مي شود. توجه کافي و تاديب متعادل و به موقعفرزندان فعاليتهايي هستند که براي رشد شناختي فرزندان بسيار مفيد خواهند بود.
والديني که براي کودکشان کتاب مي خوانند ، به رشد مهارتهاي شنوايي و پرورش بينشدر آنها کمک مي کنند
کتاب
والديني که براي کودکشان کتاب مي خوانند ، به رشد مهارتهاي شنوايي و پرورش بينشدر آنها کمک مي کنند. بر اساس نتايج عملي اگر والدين به طور مکرر با فرزندان صحبتکنند آنها حرف زدن را خيلي زودتر ياد مي گيرند.
خواندن و اشاره کردن به کلمات و تصاوير، صحبت کردن را به کودکان مي آموزد. تشويقکودک به حرف زدن به او اعتماد و اطمينان مي بخشد. کتابها بخش مهمي از رشد کودکانهستند زيرا به انها کمک مي کند کلمات جديدي را يادگرفته و خواندن را به انها ميآموزد. به والدين توصيه مي گردد که داستانهايي براي کودک انتخاب کنيد و با تغييراتيکه در آنها ايجاد مي‌کنيد منتظر پاسخ و واکنش کودک بمانيد.
توجه کنيد اين تغييرات متناسب با سطح سني کودک باشد و بيان کننده مسائل غير عاديو غير طبيعي باشد. براي مثال:
....يک روز يکي از ماهيها در حالي که بازي مي‌کرد افتاد زمين و يکي از پاهايش زخمي شد. دوستانش به کمک او آمدند و پاي او را پانسمان کردند