يكي از مسائل مهمي كه ذهن بيشتر والدين جوان را مشغول مي‌كند، اين است كه بايد فرزندشان را در اتاق خودشان بخوابانند يا اينكه او را از همان ابتدا به خوابيدن در اتاقش عادت دهند. نگراني از اينكه مبادا براي كودك مشكلي پيش آيد و مادر متوجه نشود، باعث مي‌شود بسياري از مادران كودكشان را در تخت خودشان بخوابانند...
با بزرگ شدن كودك و عادت كردن به اين شيوه، خواباندن او به تنهايي در اتاق خودش مساله‌اي بغرنج مي‌شود. براي راهنمايي والدين، با دكتر كتايون خوشابي، روان‌پزشك كودك، گفت‌وگو كرده‌ايم.
سلامت: خانم دكتر! آيا خواباندن كودك در اتاق والدين كار صحيحي است؟
به طور كلي در يك سال اول بهتر است شيرخواران در معرض ديد والدين باشند. به همين دليل توصيه مي‌كنيم حتي اگر اتاق جدايي براي فرزند در نظر گرفته مي‌شود، در معرض ديد والدين باشد. از آنجا كه اين امكان معمولا وجود ندارد، بهتر است در يك سال اول شيرخوار در اتاق والدين اما در تخت جدا خوابانده شود.
سلامت: چرا تا اين حد به در معرض ديد بودن شيرخوار در سال اول تاكيد داريد؟
به دليل اينكه احتمال نشانگان مرگ ناگهاني شيرخواران كه علت دقيق آن كاملا مشخص نشده است، وجود دارد. حضور كودك در كنار والدين، به مادر و پدر امكان مي‌دهد كه تنفس و وضعيت خوابيدنش را هنگام خواب بررسي كنند.
سلامت: آيا بعد از يك سالگي بايد اتاق خواب كودك را جدا كرد؟
بعد از يك سال، به خصوص در مورد كودكاني كه شير مادر نمي‌خورند، بهتر است جاي خواب آنها را جدا كرد اما در مورد شيرخواران شير مادرخوار، ممكن است جداكردن فرزند از مادر هنگام خواب كار راحتي نباشد زيرا مادر مجبور مي‌شود با هر بار گريه كودك، بلند شود و او را به تخت خود بياورد يا در كنار تختش بنشيند و او را تغذيه كند و دوباره به تخت بازگرداند. اگر مادري بتواند اين زحمت را بپذيرد، بهتر است از پايان سال اول محل خواب شيرخوار جدا شود.
استثنائا در مورد كودكان شير مادرخوار، حداكثر زماني كه شيرخوار مي‌تواند در اتاق خواب والدين بخوابد، تا دوسالگي است اما در اين صورت هم بايد محل خواب و تختخواب شيرخوار جدا باشد.
سلامت: پس يك كودك دو ساله به هيچ‌‌وجه نبايد اجازه داشته باشد كه در تخت يا اتاق والدين بخوابد؟
بله. بعد از دو سالگي به طور منطقي و علمي، توجيهي براي خواباندن فرزند در كنار والدين وجود ندارد اما گاهي وابستگي مادر به فرزند شديد است و نمي‌تواند او را از خود جدا كند زيرا در آغوش گرفتن فرزند به او احساس آرامش و اطمينان مي‌دهد و دوست دارد تا سال‌ها فرزندش در كنارش باشد. در اين حالت لازم است با مادر صحبت شود و هر چه سريع‌تر جدايي صورت بگيرد. در اغلب موارد جدايي به دليل وابستگي شديد مادر به فرزند انجام نمي‌شود، ولي به هر حال مادري هم كه از لحاظ عاطفي توجه و محبت كافي به فرزندش دارد، مي‌تواند در پايان دو سالگي محل خواب فرزندش را جدا كند.
سلامت: معمولا والدين كودك را كنار خودشان مي‌خوابانند و بعد او را به تخت و اتاق خود منتقل مي‌كنند. چه كنيم كه كودك خودش خوابيدن را بياموزد؟
بهترين راه اين است كه فرزندمان را عادت دهيم خودش در تختش تنها بخوابد. اينكه او را بخوابانيم و بعد در تخت بگذاريم، كار صحيحي نيست. بايد از ابتدا فرزند را به‌طوري بار بياوريم كه بداند در مورد اين مساله جدي و قاطع هستيم. البته مادر مي‌تواند تا زماني كه كودك به خواب رود در اتاق او بماند. عادت‌هاي ديگر مانند خواباندن در بغل يا روي پا يا در اختيار گذاشتن قسمتي از مو يا بدن مادر در دست كودك تا زماني كه به خواب برود، صحيح نيست. در مورد كودكي كه چنين عادتي پيدا كرده، بهتر است مادر عروسك پشمالو در اختيارش قرار دهد تا كودك عادت كند عروسك يا بالشش را بغل بگيرد تا به خواب برود. وقتي اين عادت از بين رفت، به راحتي با بردن كودك به اتاقش و ماندن مادر در كنار او، به خواب مي‌رود.
سلامت: آيا مادر مي‌تواند كنار فرزندش در اتاق او بخوابد تا به خواب برود؟
خير. مادر نبايد به تخت كودك برود يا در اتاق او روي زمين بخوابد زيرا اين كارها هم تفاوتي با خوابيدن كودك در اتاق والدين ندارد. بايد كودك حس كند مادر حضور دارد ولي اين حضور به معني خوابيدن كنار او نيست. مادر مي‌تواند براي فرزندش كتاب بخواند يا قصه بگويد تا كودك در حالي كه عروسك به بغل دارد، به خواب برود.
سلامت: اگر مادري كودكش را تا حداكثر دو سالگي از خود جدا نكرد و كودك به خوابيدن کنار مادر عادت داشت، چطور مي‌توان اين عادت را در او از بين برد؟
در مورد كودكان سه سال به بالا خيلي خوب است كه از جدول ستاره استفاده كنيم. يعني به كودكمان بگوييم هر روز صبح كه بلند مي‌شوي اگر در تختخوابت بودي، يك برچسب جايزه مي‌گيري و مثلا هر سه برچسب يك جايزه بزرگ دارد. استفاده از روش‌هاي تشويقي در اين مورد مؤثر هستند.
سلامت: گاهي با وجود تمامي اين تشويق‌ها، بچه‌ها باز هم نيمه‌هاي شب به اتاق والدين برمي‌گردند!
جداكردن كودك از والدين و خواباندن مستقل او در اتاقش كمي زحمت دارد و گاهي يكي، دو ماه طول مي‌كشد. اگر شب تا صبح كودك چند بار بلند شد، بايد والدين به نوبت، او را به اتاق خودش ببرند و اجازه ندهند بينشان بخوابد. مشكل برخي خانواده‌ها اين است كه يك هفته، 10 روز و حتي يك ماه اين روش را ادامه مي‌دهند اما يك شب كه كودك وارد اتاق والدين مي‌شود، به دليل بي‌حوصلگي او را به تخت خودش بازنمي‌گردانند. همين كار باعث مي‌شود تمامي زحماتشان هدر برود و مادر مجبور شود اين مسير را دوباره طي كند.
سلامت: يكي از سوالات بيشتر مادران اين است كه فرزند ما شب مدام بيدار مي‌شود و طلب چيزي مانند آب يا شير مي‌كند. آيا درست است كه به صدا و درخواست او توجه كنيم؟
كودكان راحت وقتي در طول شب بلند مي‌شوند، دوباره خودشان به خواب مي‌روند اما وقتي كودكان بدقلق و دشوار در طول شب زياد بلند مي‌شوند، مادر مجبور مي‌شود با هر بار نق زدن و گريه كردن به آنها شير دهد يا رسيدگي كند. براي آنكه به مادر فشار زيادي نيايد، به‌خصوص در مورد كودكان شير مادرخوار، توصيه مي‌شود مادر كودك را در اتاق خودش بخواباند و به درخواست فرزندش پاسخ دهد اما در مورد کودک بزرگ‌تر از دو سال، بهتر است مادر او را جدا بخواباند و در صورت بيدارشدن كودك و درخواست چيزي، به او رسيدگي كند.