يکي از نگرانيها و دغدغه هاي والدين ، دلواپسي آنها نسبتبه آينده پسرانشان از لحاظ ايفاي نقش و وظايف مردانه است.اين نگراني خصوصا درمواقعي که پسران در بازيهاي گروهي و مراودات اجتماعي مشکل دارند و يا هنگاميکه ازطرف همسالان خود طرد مي شوند يا با القابي مانند بچه ننه يا تيتيش ماماني مورد خطابقرار مي گيرند دو چندان مي شود.
در فرهنگ ما رفتار مردانه چگونه رفتاري است و چه عواملي در شکل گيري آن دخالتدارند؟نقش پدر ومادرخواهرو برادر دوستان و همسالاندر شکل گيري منش مردانه چهمقدار است؟صفات مردانه کدامند؟
منظور ما از ويزگيهاي مردانه خشونت طلبي ، سلطه جويي، جسارت ،بزهکاري ،نا آراميو پر سرو صدا بودن نيست بلکهرفتار مردانه به معنايقاطعيت، مثبت بودن ،مسئوليت پذيري،منطقي بودن و توانايي ايجاد تغيير در موقعيتهايسخت است.
مطالعات بيانگر اين است که رشد رفتار مردانه در پسران با تصور فرزند از پدر بهعنوان تصميم گيرنده ،تربيت کننده و ايجاد کننده محدوديت ( محدويت معقول و قابلدفاع) ارتباط دارد.
پدري مي تواند ويژگيهاي مردانه خود را به پسرش منتقل کند که رفتار توام با محبتو تشويق با فرزند خود داشته باشد. رفتار مردانه بدون مهرباني الگوي مردانه پدر رابي تاثير مي کند.
پدر بايد در خانواده حضوري فعال داشته باشد و هم از نظر جسمي و هم ازنظر فکري در دسترس اعضاي خانواده باشد . پدر مسئول و وظيفه شناس مي تواندامکان تقليد پسرش از رفتار مردانه خود را بوجود آورد.خواسته هاي پدر بايد باتوانمنديهاي پسر همخواني و تناسب داشته باشد. به عبارت ديگر پسر بايد احساس کند کهپدر او را همانطور که هست دوست دارد و براي او ارزش قائل است. او نبايد احساس کندکه ارزش او ناشي از نحوه کار وفقط در گرو کسب موفقيت اوست بلکه بايد با تمام وجودمحبت بي قيد و شرط پدرو خانواده را احساس کند.
پدري مي تواند ويژگيهاي مردانه خود را به پسرش منتقل کند که رفتارتوام با محبت و تشويق با فرزند خود داشته باشد.
همانند سازي
فرزندان در جريان رشد خود رفتاري را که از والدين خود مي بينند سرمشق و الگوقرار داده و با آنهمانند سازي مي کنند. همانند سازي چيزي بيشتر از تقليد است يعنيخود را به جاي آنها تصور کرده و از موفقيت آنها شاد و از شکست آنها غمگين مي شوندمانند اينکه اين وقايع براي خود آنها روي داده است.
پسران دوست دارند رفتار پدر خود را الگو قرار دهند . نکته قالب توجه اينکهمطالعات حاکي از آن است که پسراني که رابطه محبت آميزتري با پدران خودداشته اندويژگيهاي مردانه تري از خود بروز داده اند. در خانواده هايي که مادران نقش غالبداشته اند پسران در همانند سازي نقش مردانه با مشکل مواجه شده اند .
پس از والدين ، خواهران و برادران نيز نقش بسزاييدر همانند سازي فرزندان دارند .گروه همسالان و معلمان نيز در شکل گيري شخصيتفرزندان نقش دارند.بطور کلي بايد گفت که نوع ارتباطات نوجوان بااطرافيان در دوره نوجواني که تقريبا از سن 12 سالگي شروع ميشود در شکل گيري شخصيتاو تاثيرعمده اي دارد به گونه اي که مي توان گفت شخصيت فرد در دوره جواني وميانسالي نيز تا حد زيادي متاثر از دوره نوجواني خواهد بود.
همانند سازي چيزي بيشتر از تقليد است يعني خود را به جاي آنها تصورکرده و از موفقيت آنها شاد و از شکست آنها غمگين مي شوند مانند اينکه اين وقايعبراي خود آنها روي داده است.
هويت يابي
نوجوان از طريق همانند سازيهويت خود را کسب مي کند.هر اندازه ارزشهايي که ازسوي والدين ، معلمان و همسالان ارائه مي شود همخواني و هماهنگي بيشتري با هم داشتهباشند به همان نسبت نوجوان در هويت يابي موفق تر است.در صورتي که نظرها و ارزشها بهميزان زيادي با هم تفاوت و يا تضاد داشته باشند احتمال سر در گمي در نوجوان بيشترخواهد بود.صاحبنظران معتقدند که نوجوان بايد اين امکان را داشته باشد که شيوه هايرفتاري گوناگون را بيازمايد و فرصت داشته باشد تا به اهدافي در زندگي دل بندد و درراه رسيدن به آنها گام بردارد.بديهي است با توجه به خطراتي که نوجوانان را تهديد ميکند نظارت غير مستقيم بر عملکرد آنها امري ضروري و لازم است. در ضمن اين حقيقت رابايد پذيرفت که نمي توان رفتار يک نوجوان را کاملا تحت کنترل قرار دادچون او بخشياز وقت خود را در بيرون از خانه و با افراد و گروههاي ديگر سپري مي کند. ..
نحوه تعامل پدر و پسر
به پدران توصيه مي شود حداقل يکبار در ماه با پسر خود به تنهايي بيرونبروند ودر باره آنچه در زندگي او مي گذرد گفتگو کنند و زمينه اي را فراهم آورند تا اوبتواند آزادانه احساساتش را بيان نمايد . پيشنهاد مي شود با هماهنگي قبلي انتظاراتمتقابل خود را نوشته و در اين جلسه با هم تبادل نظر نمايند.
پدر مي تواند با برخورد محترمانه در خانه عزت نفسپسر خود را افزايش دهد فرزند بايد اطمينان حاصل کند که ارزش و احترامش موکول بهبزرگ شدن او نيست و با همين سن و سال نيز مورد قبول خانوادهاست.
پدر بايد در دوره نوجواني فرزندش نقش مشاور را ايفا کند :حرفهاي او را کاملا گوشکند و سپس او را راهنمايي نمايد .
نکته مهم ديگررابطه ميان مسئوليت و امتياز است. نوجوان بايد بداند که وقتيامتياز بيشتري دريافت خواهد کرد که از عهده مسئوليتهايش برآيد.رابطه ميان مسئوليت وامتياز بايد شفاف باشد و پدر و پسر هردو برداشت يکساني از آن داشته باشند.
چون همسالان نقش مهمي در شکل گيري شخصيت نوجوان دارند هرچه ارتباط فرزند با گروههمسالان بيشتر باشد پدر نيز بايد تماس خود را با فرزند بيشتر کند. لذا پيشنهاد ميشود امکان حضور دوستانش را در منزل فراهم کنيد و او را تشويق نماييد که دوستانش رابه خانه دعوت نمايد. اين مهم به خانواده هايي که فرزندشان کمرو و خجالتي است بيشترتاکيد مي شود.
يکي از راههايي که مي تواند رابطه پدر و پسر را استحکام بيشتري بخشد توجه بهعلايق ورزشي فرزنداست. براي اينکار لازم نيست که پدر حتما از ويژگيها و آمادگيجسماني بالايي در ورزش مورد نظر برخوردار باشد بلکه ابراز علاقمندي به آن ورزش وحتي الامکان انجام تمرينات ساده با فرزند نيز مي تواند در تحکيم روابط آنها موثرباشد. حتي تماشا کردن فعاليتهاي ورزشي فرزند و ابراز احساسات به او نيز اهميت زياديدارد.
بخش خانواده ايراني تبيان