«من شير دوست ندارم»، «بوي ماهي بده»، «اين ميوه‌ها را نمي‌خورم»، «تخم‌مرغ بدمزه است»، «خجالت مي‌كشم نون، پنير و سبزي ببرم مدرسه» و... اگر شما هم فرزندي داريد، حتماً اين جمله‌ها را بارها از زبان او شنيده‌ايد يا روزي بالاخره خواهيد شنيد. اما حواستان باشد به خاطر خود و فرزندتان زود تسليم خواسته‌هايش نشويد و اگر به سلامت او اهميت مي‌دهيد، از همان سال‌هاي كودكي عادتش دهيد مواد غذايي مفيد و سالم را انتخاب و مصرف كند. البته نگران هزينه هم نباشيد؛ در اغلب مواقع فست فودها و چيپس و پفك، هزينه بيشتري از لقمه‌ها و خوراكي‌هاي سالم دارد.
گيتي بهدادي‌پور، كارشناس تغذيه در گفت‌وگو با «جام‌جم» ضمن اشاره به اين كه بخش مهمي از ذائقه افراد در دوران كودكي شكل مي‌گيرد، توضيح مي‌دهد: ذائقه سازي در كودكان از جمله كارهايي است كه والدين بايد به آن توجه كافي داشته باشند؛ چون كودك به تدريج با طعم مواد غذايي مختلفي كه در اختيار او قرار مي‌گيرد، انس گرفته و به آنها عادت مي‌كند.به گفته اين كارشناس تغذيه، ذائقه افراد در كودكي و به طور كلي در سنين زير 5 سال شكل مي‌گيرد.
زير يك سال، نمك ممنوع!
چرا برخي از كودكان غذاهاي مفيد و پرخاصيت را با ميل و علاقه مصرف مي‌كنند و گروهي ديگر فقط به دنبال غذاهاي مضر ولي به ظاهر خوشمزه هستند؟ اگر شما هم تصور مي‌كنيد طبيعت كودكان اين گونه است و آنها به خوردن غذاهاي مضر تمايل دارند، بايد بدانيد اشتباه فكر مي‌كنيد و اين وظيفه پدر و مادر است كه تغذيه صحيح را به فرزند خود ياد بدهند.
بهدادي‌پور با بيان اين كه مصرف نمك براي بچه‌هاي زير يك سال ممنوع است، يادآور مي‌شود: به هيچ وجه نبايد به غذاي كودكان زير يك سال نمك اضافه كرد. همچنين جالب است بدانيد مطالعات نشان داده كودكاني كه مقدار زيادي نمك به غذايشان افزوده مي‌شود، ذائقه آنان در بزرگسالي به شوري عادت مي‌كند و در نتيجه بيشتر به فشار خون مبتلا مي‌شوند.
به گفته وي شكر نيز بايد به مقدار بسيار كم به غذاي كودكان زير يك سال اضافه شود و در نتيجه مصرف شيريني هم محدود مي‌شود. البته بايد دقت داشته باشيد در اين سنين حتي ادويه هم نبايد به غذاي بچه‌ها افزوده شود. در سنين بالاي يك سال هم بهتر است غذاي كودكان كم نمك و كم ادويه باشد.اين كارشناس تغذيه با اشاره به كودكاني كه در سنين مدرسه در خوردن برخي مواد غذايي مقاومت مي‌كنند، مي‌گويد: كودكاني كه در دوران بچگي غذايي را نخورند، در سال‌هاي بعد هم آن را مصرف نخواهند كرد. يعني اگر مادر از همان دوران كودكي عادت خوردن مواد غذايي مفيد مانند شير را در فرزندش به وجود نياورد، در بزرگسالي هم نمي‌تواند اين روش تغذيه را تغيير دهد.
به گفته وي مادرها بايد كودكان را در سنين زير 5 سال به شير خوردن و مصرف مواد غذايي مفيد عادت دهند. به عنوان مثال اگر كودك طعم شير را دوست ندارد، مي‌توانيد آن را با ميوه‌هاي مختلف طعم‌دار كنيد، مثلا اغلب بچه‌ها شير موز را دوست دارند. اما اگر اين كار را نكنيد و پس از چند سال بخواهيد او را به مصرف شير عادت دهيد، مطمئن باشيد براحتي موفق نخواهيد شد. بهدادي‌پور درباره مصرف غذاهايي مانند سوسيس، كالباس و فست‌فودها مي‌گويد: با اين‌كه بيشتر بچه‌ها مصرف اين گونه مواد غذايي را دوست دارند، اما درست نيست بگوييم نمي‌توان كاري در اين مورد انجام داد. هستند بچه‌هايي كه علاقه‌اي خاص و افراطي به اين گروه از مواد غذايي ندارند، چون پدر و مادر از دوران كودكي به آنها آموزش داده‌اند كه خوردن اين مواد براي سلامت آنها مضر است.
وي مي‌افزايد: متاسفانه برخي از پدر و مادرها از اين نوع غذاها به عنوان راهكاري براي آرام كردن كودك يا تشويق او براي غذا خوردن استفاده مي‌كنند. اما والدين بايد بدانند اگر از ابتدا با اين شيوه برخورد نكنند و با گريه و بهانه كودك براحتي اين خوراكي‌ها را به او ندهند، كودك بتدريج مي‌فهمد سلامتش از هر چيز مهم‌تر است و پدر و مادر به همين دليل اين گونه مواد را در اختيارش نمي‌گذارد.
با تدبير عمل كنيد
خيلي از پدر و مادرها مي‌دانند كودك بايد مواد غذايي مفيد و سالم را مصرف كند، اما گاهي شيوه‌هاي آنها موثر نيست و باز هم كودك مصرف غذاهاي مضر را ترجيح مي‌دهد.
بهدادي‌پور با بيان اين‌كه به هيچ وجه نبايد كودك را مجبور به خوردن غذايي خاص كرد، مي‌گويد: بچه‌ها لجبازي را دوست دارند و به همين دليل اگر بخواهيد به اجبار به آنها غذا بدهيد، بايد منتظر نتيجه معكوس باشيد. بنابراين در چنين شرايطي پدر و مادر بايد بي‌تفاوت باشند و با تدبير عمل كنند.
به گفته وي پدر و مادر بايد به جاي اصرار و اجبار، با تدبير كودك را به خوردن غذاهاي مناسب تشويق كنند. به عنوان مثال مي‌توان مواد غذايي مورد نظر را با ظاهر يا طعمي متفاوت به كودك داد يا اين‌كه پدر و مادر مقابل كودك بنشينند و غذا را با لذت بخورند.
بچه‌ها در جمع بهتر غذا مي‌خورند
خيلي از بچه‌ها ساعاتي از روز را در مهدكودك مي‌گذرانند و به همين دليل والدين و مسوولان مهدكودك بايد توجه كافي نسبت به تغذيه بچه‌ها داشته باشند.
بهدادي‌پور در اين‌باره مي‌گويد: بچه‌ها زماني كه در جمع همسالان خود هستند، خيلي بهتر از مواقع تنهايي غذا مي‌خورند. به عنوان مثال بچه‌اي كه در خانه غذا نمي‌خورد، اگر با دوستانش همراه شود، بهتر و راحت‌تر غذايش را خواهد خورد.به گفته اين كارشناس تغذيه، خانواده‌ها با كمك مربيان مي‌توانند از اين موضوع به نفع خودشان و كودك استفاده كنند و زماني كه كودك در مهد حضور دارد، عادت مصرف مواد غذايي مفيد را ايجاد نمايند.
بهترين ميان‌وعده‌ها براي كودكان
براي ميان وعده فرزندتان چه نوع خوراكي را انتخاب مي‌كنيد؛ چيپس؟ پفك؟ ساندويچ؟ شكلات؟ اگر انتخاب شما به اين دليل است كه فرزندتان اين مواد را دوست دارد و فقط آنها را با ميل مي‌خورد، بايد هر چه زودتر شيوه‌تان را تغيير دهيد.
بهدادي‌پور با بيان اين‌كه والدين بايد با تزئين غذاي كودك، او را تشويق به خوردن كنند، مي‌گويد: به عنوان مثال نان، پنير، خيار و گوجه انتخابي مناسب براي ميان وعده كودكان است كه اگر والدين با دقت و حوصله بيشتري اين لقمه‌ها را آماده كنند، كودك نيز بهتر و با اشتهاي بيشتر آنها را مي‌خورد. هر فردي با توجه به سليقه فرزندش مي‌تواند شيوه‌اي را انتخاب كند؛ مثلاً مي‌توان با قطعات خيار و گوجه گل درست كرد يا آنها را شبيه حيوانات مختلف برش داد و مانند يك بازي از كودك خواست هر كدام را بيشتر دوست دارد، زودتر بخورد.
به گفته اين كارشناس تغذيه، استفاده از ظرف‌هاي مناسب و زيبا، تزئين غذا و تشويق كودك با بازي‌هايي مانند آن چه در بالا بيان شد، از جمله شيوه‌هايي است كه مي‌تواند در بهتر غذا خوردن كودكان موثر باشد.بهدادي‌پور درباره انتخاب بهترين ميان وعده براي كودكاني كه تحرك كافي دارند، مي‌گويد: مصرف چيپس و پفك به عنوان ميان وعده به هيچ وجه توصيه نمي‌شود وكيك‌هاي غني شده و بيسكويت‌هاي سبوس‌دار انتخاب بهتري است؛ ولي بهترين ميان وعده براي كودكان موادي مانند قيسي است كه هم طعم و ظاهر خوبي دارد و هم باعث چاقي و اضافه وزن آنها نمي‌شود. علاوه بر اين قيسي ويتامين‌هاي مورد نياز را نيز دارد. يكي ديگر از تنقلات سالم و مفيد كشك است؛ 50 درصد كشك پروتئين است و كلسيم خوبي نيز به كودك مي‌رساند؛ البته اين هم از آن مواردي است كه بايد به تدريج در ذائقه كودك شكل گيرد.
به گفته وي انواع مغزها مانند پسته، بادام و فندق نيز منبع خوبي از روي هستند و چون كمبود روي موجب كوتاهي قد بچه‌ها مي‌شود، اگر بتوان خوراكي‌هاي حاوي اين ماده را به رژيم غذايي كودك اضافه كرد، مشكل كوتاهي قد و كم اشتهايي آنها نيز جبران مي‌شود.
در ميان مغزها، گردو علاوه بر روي منبع خوبي از امگا 3 نيز به حساب مي‌آيد، پس از مصرف آن هم غافل نشويم و جيب بچه‌ها را با اين نوع خوراكي‌هاي سالم، مفيد و خوشمزه پر كنيم.