تصورش را بكنيد يك روز بعد از ظهر فرزندتان را كه تنها 8 سال دارد، از خانه دوستش به خانه برمي‌گردانيد. وقتي از او مي‌پرسيد روزش را چطور گذرانده و چه كارهايي انجام داده است، در جواب شما با هيجان پاسخ مي‌دهد: «امروز من 11 ماشين را دزديدم، پليس‌ها تعقيبم كردند ولي من آنها را هم از بين بردم. 10 نفر را هم كشتم و بقيه را هم با چوب زدم، اما دوستم از من بهتر بازي كرد، او به جاي 10 نفر، 17 نفر را كشت.»
اگر اين جمله‌ها را از زبان او بشنويد، با خودتان چه فكري مي‌كنيد؟ شايد فكر كنيد اين حرف‌ها فقط تصورات كودكانه اوست يا شايد هم حرف‌هاي دوستان و همكلاسي‌هايش. اما ممكن است واقعيت به اين سادگي نباشد؛ باور كنيد فرزندتان خيلي دقيق‌تر از آنچه فكرش را مي‌كنيد، در حال تعريف جزئيات بازي‌هايش است؛ بازي‌هايي كه قرار است او را سرگرم كند!
حوادثي اين چنين بارها و بارها در مورد بازي‌هاي كامپيوتري تكرار مي‌شود؛ بازي‌هايي كه كودك بايد براي برنده شدن در آنها، خشن‌تر از سايرين باشد؛ گروهي را بكشد، ماشين‌هايي را نابود كند و.... با اين‌كه همه مي‌دانند اين بازي‌ها براي كودكان مناسب نيست، باز هم برخي از والدين چندان توجهي به اين مساله ندارند. همچنين فكر نكنيد اگر اجازه نداده‌ايد اين نوع بازي‌ها به خانه شما راه يابد، كودكتان نيز علاقه‌اي به سرگرم شدن با اين نوع تفريحات و بازي‌ها ندارد. او مي‌تواند در خانه دوستان و آشنايان براحتي اين نوع بازي‌ها را تجربه كند.
قرار گرفتن در معرض بازي‌هاي خشن و نامناسب كامپيوتري امروزه به قدري متداول شده است كه حتي بچه‌هاي 5 ساله يا كوچك‌تر نيز به آنها عادت كرده‌اند؛ توجه به اين نكته هم مهم است، فقط لازم نيست كودك خودش مقابل رايانه يا تلويزيون بنشيند و بازي كند، همين كه شاهد بازي دوستان يا خواهر و برادرش باشد، صحنه‌هاي خشن در ذهن و فكرش ضبط شده و اثر خود را در روح او باقي مي‌گذارد. اين مساله فقط به بچه‌هايي كه پدر و مادر بر رفتار آنها نظارت كافي ندارند يا مشكلي در خانواده‌شان به وجود آمده است، محدود نمي‌شود. بسياري از بچه‌هايي كه به اين نوع بازي‌ها علاقه دارند و در معرض آنها قرار گرفته‌اند، از خانواده‌هاي موفقي هستند كه پدر و مادر مراقبت و نظارت دائمي بر رفتار آنها دارند.
بازي‌هاي كامپيوتري؛ ديروز و امروز
محتواي بازي‌هاي كامپيوتري طي دهه‌هاي گذشته به طرز چشمگيري تغيير كرده است. البته درست نيست بگوييم همه بازي‌هاي كامپيوتري در گذشته آرام و بدون خشونت بوده است؛ بازي‌هايي با موضوع دزدي و سرقت يا جنگ نيز ميان آنها وجود داشته، اما در ميان آنها مفاهيم خوب و آموزنده هم بوده است. يعني حتي در بازي‌هاي خشن نيز بازيكن در نقش آدم خوب ماجرا وارد جريان مي‌شد.
اگر فكر كنيم بازي‌هاي امروز هم مانند 20 سال پيش است، اشتباه بزرگي مرتكب شده‌ايم.
البته بسياري از والدين با بحث‌هاي مربوط به نكات مثبت و منفي بازي‌هاي كامپيوتري آشنا هستند. طرفداران اين بازي‌ها ادعا مي‌كنند بازي‌هاي كامپيوتري باعث ايجاد هماهنگي ميان چشم و دست مي‌شود و حتي براي آموزش مهارت‌هاي حل مساله نيز مفيد است.
كساني كه مخالف اين بازي‌ها هستند به آسيب‌هايي اشاره مي‌كنند كه ممكن است در رفتار كودك ايجاد شود، چون او نمي‌تواند تفاوتي ميان واقعيت و خيال قائل شود. بايد بر اين نكته بيشتر تاكيد كنيم، چرا كه عدم تشخيص آنچه در بازي‌هاي كامپيوتري روي مي‌دهد با واقعيت، خطرات زيادي را براي بچه‌ها در بردارد و ممكن است حتي جان آنها را نيز به خطر اندازد. از سوي ديگر محققان مي‌گويند بازي كردن بيش از حد باعث مي‌شود كودك چاق شود و همزمان مسووليت‌هايي مانند تكاليف مدرسه را انجام ندهد. به اين ترتيب نه تنها سلامت بچه‌ها به خطر مي‌افتد كه آنها در آينده افرادي فاقد حس مسووليت‌پذيري خواهند بود.
در يك جمع‌بندي كلي بايد پذيرفت كه نمي‌توان بچه‌ها را براي هميشه از اين نوع بازي‌ها دور نگه داشت. پس والدين بايد تا حد امكان با اين نوع بازي‌ها آشنايي پيدا كنند و با استفاده از تجارب دوستان و آشنايان بازي‌هاي مناسب‌تر را براي فرزندانشان تهيه كنند.
مراقب بچه‌ها باشيد
مهم است والدين نسبت به مفهوم و انواع مختلف بازي‌هاي كامپيوتري آگاهي داشته باشند تا بتوانند رفاه، آرامش و امنيت فرزند خود را تامين كنند. اگر شما هم مي‌خواهيد فرزندتان در معرض بازي‌هاي نامناسب قرار نگيرد، بهتر است نكاتي را در نظر داشته باشيد:
* بدانيد در حال حاضر چه بازي‌هايي در بازار وجود دارد و اطلاعات كافي درباره محتواي آنها كسب كنيد.
* از فرزندتان بپرسيد پرطرفدارترين بازي ميان همكلاسي‌ها و دوستان او چيست. البته حواستان باشد پرطرفدارترين به معناي مناسب‌ترين بازي نيست و باز هم بايد در مورد آن اطلاعاتي به دست آوريد.
* اگر در مورد بازي خاصي مطمئن نيستيد، مي‌توانيد بازي را از كسي امانت بگيريد و اول خودتان آن را امتحان كنيد. البته مهارت و توانايي شما اصلا مهم نيست و فقط كافي است چند دقيقه‌اي محتواي بازي را كنترل كنيد.
اگر بازي‌ها بدرستي انتخاب شود، مي‌تواند سرگرم‌كننده و جذاب باشد. اما باز هم بايد زمان خاصي براي انجام بازي تعيين شود و بچه‌ها عادت نكنند تمام وقت و انرژي خود را مقابل رايانه يا تلويزيون بگذرانند.