سكوت سرشار از ناگفته هاست يا تنها صداست كه مي‌ماند؟ براي درك جواب اين سوال نبايد حتما شاعر باشي نمي‌تواني با استدلال هم به آن برسي بايد درك كني! بايد در دنياي پر سر و صداي امروز در سكوت خود بينديشي تا ببيني كدام واژه براي توصيف دنياي سكوت مناسب است. آن وقت مي‌توان فهميد در اين سكوت چه حقيقتي نهفته است. حقيقت گوشي كه صدا‌ها و شناسه‌ها را در سكوت بشنود و زباني كه صداقت را از خاموشي خويش فرياد زند و از آن چيز‌ها سخن بگوييد كه بر او گذشته است.
براي كسي كه نمي‌شنود، ناشنوايي تنها يك مفهوم دارد، اما در عالم پزشكي شنوايي و ناشنوايي براي خود تعريف دارد و طبقه‌بندي مي‌شود. طبق تعاريف، آسيب‌هاي شنوايي به 5 دسته از ناشنوايي خفيف تا عميق تقسيم مي‌شود. دركم‌شنوايي خفيف، افت شنوايي 15 تا 25 دسي‌بل است كه اشكال واضحي در گفتار و زبان اين افراد ديده نمي‌شود. در گروه دوم يعني كم‌شنوايي ملايم افت شنوايي 25 تا 40 دسي‌بل است درك صداي آهسته براي اين گروه مشكل است و اشكال در تلفظ آنها مشاهده مي‌شود. گروه سوم كم‌شنوايي متوسط است كه افت شنوايي 40 تا 70 دسي‌بل است. گروه چهارم كم‌شنوايي شديد است كه افت شنوايي 70 تا 90 دسي‌بل است.اين افراد هيچ‌كدام از اصوات گفتاري را نمي‌شنوند. گروه پنجم كم‌شنوايي عميق است كه افت شنوايي بيش از 90 دسي‌بل است.
درك به جاي ترحم
آبراهام بن گورا ناشنوايي از كشور گينه در خطابه‌اي به دنيا مي‌گويد: دنياي عزيزم، من يك ناشنوا هستم، ولي نه تنها از ناشنوا بودن خود ناخرسند نيستم بلكه به‌عكس شكرگزار خالق متعال خويشم. من نه تنها احساس ضعف نمي‌كنم بلكه خود را قوي، قادر و آماده براي جدال با هر مشكلي مي‌دانم و از همنوعان خود مي‌خواهم كه حقوق ما را محترم بشمارند، ما را بفهمند و با ما همراه باشند.
محيط اطراف همه انسان‌ها به وسيله 3 عامل تصوير، صوت و لمس اشيا و اجسام قابل درك است. مهم‌ترين نكته‌اي كه در روان‌شناسي معلولان حسي بايد به آن توجه كرد، اين است كه بدانيم آنها همواره در درك محيط اطراف خود از يكي از اين 3 عامل محروم هستند. اين شناخت ما را كمك مي‌كند كه بتوانيم در برخورد با معلول حسي موفق‌تر باشيم. معلول حسي پيوسته اين دغدغه را دارد كه به دليل نقص يكي از ورودي‌هاي اطلاعاتي خود، اطلاعات ناقصي را از محيط دريافت كند، لذا اين تكليف بر اطرافيان او واجب مي‌شود كه محيط اطراف را به گونه‌اي در ذهن او القا كنند كه نقص حسي موجب آزار و تشديد احساس كمبود او نشود. در حقيقت اطرافيان يك معلول حسي بايد نقش حس معلول او را ايفا كنند.
اميدها و مشكلات
بيش از 30 سال از شروع كاشت حلزون گوش در جهان مي‌گذرد. كاشت حلزون اميدها را در دل بسياري از كساني كه كودك ناشنوا دارند، زنده كرد كه مي‌توانند تا حدي شنوايي را به كودك خود برگردانند. پروتز حلزون شنوايي يك وسيله الكترونيكي است كه براي كمك به افرادي كه داراي كم‌شنوايي شديد تا عميق هستند و از سمعك هيچ بهره‌اي نمي‌برند، ساخته شده است. كودكان با كم‌شنوايي شديد تا عميق و بزرگسالان كه بعد از زبان آموزي ناشنوا شده‌اند، مي‌توانند به طور موثري از كاشت حلزون شنوايي بهره‌مند شوند. پيش‌بيني اين كه كاشت حلزون شنوايي براي چه افرادي مفيد است، ناممكن به نظر مي‌رسد، اما به دليل نقش مهم شنوايي در پيشرفت زبان، به‌نظر مي‌رسد كاشت حلزون شنوايي در سنين ابتدايي بهتر باشد، ضمنا افرادي با حافظه گفتار و زبان، نسبت به كساني كه تجربه‌اي از گفتار و زبان ندارند، بهره بيشتري از كاشت حلزون شنوايي خواهند برد. هرچه مدت كم‌شنوايي طولاني‌تر باشد، سودمندي كاشت حلزون شنوايي محدودتر خواهد شد.
به‌طور معمول عمل جراحي در كودكان بين يك تا 2 سال و در بالغان حداكثر يك سال پس از كم‌شنوايي عميق توصيه مي‌شود.
از حدود 15 ـ 10 سال پيش، عمل كاشت حلزون در كشور انجام مي‌شود؛ با وجود اين، هنوز بيماراني كه مشكل شنوايي دارند، براي اقدامات درماني به پزشك دير مراجعه مي‌كنند. چنانچه كم‌شنوايي كودكان بيش از ۸۵ دسي بل باشد، در فهرست كانديداهاي كاشت حلزون قرارمي گيرند. بهترين سن كاشت حلزون گوش قبل از ۱۸ ماهگي است و با افزايش سن كودك، نتيجه به دست آمده، از مطلوبيت كمتري برخوردار خواهد بود، اما افت شنوايي عميق تا شديد تنها يكي از فاكتورهاي مورد نظر در فهرست كاشت حلزون است و مواردي چون توانايي و حمايت مالي خانواده و سن فرد كم‌شنوا از ديگر فاكتورهاي حائز اهميت است، زيرا اين پروتز فقط در يك مرحله از سوي دولت در اختيار بيمار قرار مي‌گيرد و پروتز مذكور به طور مرتب نيازمند سرويس‌هاي دوره‌اي؛ سيم و باتري است كه گاهي اين هزينه‌ها از تعويض سمعك ديجيتال پر هزينه‌تر است. البته هزينه ابتدايي اين عمل بسيار بالاست.
نكته: كودكان بايد در ماه نخست زندگي خود مورد ارزيابي شنوايي قرار گيرند. در صورتي كه مشكوك به كم شنوايي باشند، تا ماه سوم حتما بايد توسط يك متخصص شنوايي‌سنجي مورد ارزيابي قرار گيرند.
هزينه كاشت حلزون در دنيا بين 50 تا60 هزار دلار است. اين عمل در ايران با حمايت دولت تقريبا به طور رايگان انجام مي‌گيرد و خانواده بيمار صرفا مبلغ يك ميليون تومان براي مشاركت به صندوق ارزي پرداخت مي‌كند. البته اين سهميه رايگان تعداد محدودي در سال دارد، تعداد كساني كه طي سال‌هاي ۷۱ تا ۸۳ تحت عمل اين جراحي قرار گرفته‌اند، ۶۸۰ نفر بودند كه در مقايسه با جمعيت كم‌شنوايان، بسيار ناچيز است، اما كاشت حلزون به معناي دست يافتن به درمان كامل نيست استفاده‌كنندگان از كاشت حلزون شنوايي جهت رسيدن به بالاترين سودمندي، بايد در برنامه‌هاي پيگيري كه از سوي تيم كاشت حلزون شنوايي طراحي شده، فعالانه شركت داشته باشند. نوع برنامه پيگيري بر حسب موقعيت محلي متغير است، اما در كل فرد بايد به طور منظم براي برنامه‌ريزي پردازشگر گفتار به كلينيك مراجعه كنند. اين امر به شنوايي‌شناس اين اطمينان را مي‌دهد كه عملكرد پروتز، كاشت مناسب است. شنوايي‌شناس همچنين مي‌تواند براي دستيابي فرد استفاده‌كننده به بيشترين سودمندي، اصلاحات كوچكي را در برنامه اعمال كند. از طرفي درمان منظم گفتار و زبان، بويژه براي كودكان لازم است.
پيشگيري بهتر از درمان
پيشگيري هميشه از درمان بهتر است بخصوص اگر اين پيشگيري به باقي ماندن يا دست يافتن به يكي از حواس پنجگانه منجر شود. بسياري از عواملي كه باعث ناشنوايي مي‌شوند، قابل پيشگيري و حذف هستند. از هر هزار كودك، ۲ يا ۳ كودك ناشنوا يا سخت شنوا متولد مي‌شوند و تعداد بيشتري در سال‌هاي بعدي كودكي، شنوايي خود را از دست مي‌دهند. كودكان بايد در ماه نخست زندگي خود مورد ارزيابي شنوايي قرار گيرند. در صورتي كه مشكوك به كم شنوايي باشند، تا ماه سوم حتما بايد توسط يك متخصص شنوايي‌سنجي مورد ارزيابي قرار گيرند. در صورت اثبات وجود كم‌شنوايي، حتما بايد تا پيش از ۶ ماهگي سمعك يا ديگر وسيله ارتباطي مناسب تجويز شود.
مهم‌ترين زمان براي دريافت و آموختن زبان، 3 سال نخست زندگي هر فرد است. در حقيقت كودكان در ۶ ماه نخست زندگي خود، شروع به يادگيري زبان و گفتار مي‌كنند. بررسي‌ها نشان مي‌دهد افرادي كه دچار اختلالات شنوايي هستند و اقدامات توانبخشي براي آنان خيلي زود آغاز مي‌شود، مهارت‌هاي زباني بهتري نسبت به گروهي دارند كه اين اقدامات برايشان انجام نمي‌گيرد.
ناشنوايي بر اثر عوامل دوران بارداري يكي از شايع‌ترين انواع ناشنوايي است. در دوران بارداري نبايد هيچ دارويي حتي گياهان سنتي را بدون سفارش پزشك مصرف شود. بعضي داروها، روي گوش اثرهاي سمي دارند. اگر زن باردار اين داروها را مصرف كند، موجب ناشنوايي جنين مي‌شود. زنان باردار هنگام مراجعه به پزشك، بايد او را از باردار بودن خود آگاه كنند. بيماري‌هاي عفوني در دوران بارداري نيز مي‌توانند موجب ناشنوايي شود. يكي از بيماري‌هاي عفوني خطرناك، سرخجه است.
بيماري‌هاي خود كودك نيز باعث ناشنوايي مي‌شود. ازجمله اين بيماري‌ها مي‌توان از بيماري‌هاي عفوني مثل مننژيت، اوريون، سرخك، آنفلوآنزا و آبله‌مرغان نام برد كه موجب كم‌شنوايي يا ناشنوايي مي‌شود. پس بايد بيماري‌هاي كودكان را جدي بگيريد و بموقع به پزشك مراجعه كنيد. واكسيناسيون بر ضدبيماري‌ها نيز جلوي به وجود آمدن ناشنوايي را مي‌گيرد. همچنين استفاده از شير مادر تا 2 سالگي، مبتلا شدن كودك به عفونت را كم مي‌كند.
يكي ديگر از عوامل ناشنوايي چرك كردن خود گوش‌هاست. اگر هر يك از قسمت‌هاي گوش چرك كند، شنوايي براي مدت كوتاهي، كم مي‌شود. اگر چركي شدن گوش، درمان نشود، ناشنوايي هميشگي مي‌شود. بنابراين با كوچك‌ترين نشانه‌هاي بيماري گوش، به پزشك مراجعه كنيد. زردي شديد نوزاد نيز گاهي باعث آسيب به مغز و در نتيجه ناشنوايي مي‌شود. گاهي هم بيماري كم كاري تيروئيد باعث ناشنوايي مي‌شود.
نكته بسيار مهم در پيشگيري از ناشنوايي در كودكان اين است كه برخي كودكان چند ماه يا چند سال پس از تولد به هر دليلي دچار كم‌شنوايي مي‌شوند. در اين موارد، معمولا والدين نخستين افرادي هستند كه متوجه اين موضوع مي‌شوند. بنابراين حتي اگر كودك شما يك بار مورد ارزيابي شنوايي قرار گرفته است، اما باز هم بايد مراقب بروز علائم كم‌شنوايي در او باشيد. اگر به هر دليلي تصور مي‌كنيد كودكتان خوب نمي‌شنود با پزشك، موضوع را مطرح كنيد. يك بار مراجعه به پزشك بهتر از عمري محروميت دلبندتان از شنوايي است.