خوابگردي و راه رفتن در خواب يك پديده در دوران كودكي است که30درصد از كودكانچهار تا شش ساله به آن مبتلا هستند و ميزان شيوع اين اختلال در پسران بيش از دختراناست.
به هنگام خواب، مغز 5 مرحله از خواب را سپري مي کند،
REM مراحل 1،2،3،4 و مرحله حرکت سريع چشم يا کامل خواب را ايجاد مي کنند. اين مراحل در مجموع يک چرخه يک چرخه خواب کامل بين 90 تا 100 دقيقه طول مي کشد وهر شخص در خواب شبانه، به طور متوسط 4 يا 5 چرخه خواب را تجربه مي کند.
خوابگردي، تکرار رفتارهاي حرکتي پيچيده اي است که در خلال خواب به صورت کم و بيشهماهنگ شده ( برخاستن، راه رفتن، غذا خوردن، حرف زدن، و...) متجلّي مي شوند. وهلههاي خوابگردي در جريان خواب عميق با امواج کند آغاز مي شوند و در اغلب مواردخوابگرد در ثلث اول خواب (دو تا سه ساعت بعد از خواب ) بر مي خيزد و به خوابگردي ميپردازد. حالت مراقبت و حسّاسيت وي کاهش مي يابد، چهره ي وي بي حالت و نگاه او ثابتاست، به کوشش هاي اطرافيان براي برقراري ارتباط و يا بيدار کردن وي پاسخ نمي دهد وپس از بيدار شدن( بلافاصله بعد از وهله ي خوابگردي يا صبح روز بعد) هيچ چيز ازماجراي شب گذشته را به خاطر نمي آورد يا خاطره ي بسيار محدودي از آن دارد.
رفتارهايي که در خلال خوابگردي بروز مي کنند مي توانند بسيار متنوع و کم وبيشپيچيده باشند. گاهي خوابگرد فقط در رختخواب مي نشيند، به اطراف خود نگاه مي کند،پتو يا لحاف را روي خود مي کشد و گاهي به فعاليت هاي پيچيده تري مانند باز کردن درببسته با کليد و حتي خطرناک همچون بيرون رفتن از منزل مي پردازد. بخصوص در کودکان،خوابگردي ممکن است با رفتارهاي نامتناسب و اعمالي ناشايست ( مانند ادرار کردن درکمد لباس) همراه است.
در خلال وهله هاي خوابگردي، افراد مي توانند حرف بزنند و حتّي به پرسشها پاسخگويند. مع هذا گفتار آنها نامنسجم است و يک مکالمه ي واقعي به ندرت صورت مي گيرد. خوابگرد ممکن است به خواسته ي اطرافيان مبني بر قطع فعاليت خود و بازگشت به رختخوابپاسخ گويد اما داراي سطح مراقبت بسيار پاييني است و بيدار کردن وي در خلال خوابگرديمعمولا بسيار مشکل است. چشمان خوابگردها باز است، اما بسان زمان بيداري نيست وغالبا فکر مي کنند در مکاني به غير از اتاق خواب خود و منزل هستند.
هر وهله ي خوابگردي از چند دقيقه تا نيم ساعت طول مي کشد و پس ازپايان آن، فرد ممکن است دچار يک حالت اغتشاش و درهم شدگي کوتاه مدت شود و يا آنکهبه رختخواب برگردد و خواب خود را تا صبح روز بعد ادامه دهد
در هر سني که کودک به راه بيفتد، خوابگردي مي تواند بروز کند اما معمولا نخستينوهله هاي آن بين 4 تا 8 سالگي آغاز مي شوند و ميزان شيوع آن در حدود 12 سالگي بهحد بيشينه ي خود مي رسد. پژوهش ها نشان داده اند که 15 درصد از كودكان براي اولينبار در سنين 15-5 سال دچار خوابگردي مي شوند و در 6-3 درصد اين كودكان،خوابگردي تکرار مي شود.
معمولاً خوابگردي دوره ي کودکي در آغاز نوجواني و در حدود 15 سالگي از بين ميرود اما در پاره اي از موارد نيز پس از قطع خوابگردي آغاز شده در خلال کودکي، باعود مجدّد آن در بزرگسال جوان مواجه مي شويم.
تحقيقات نشان داده اند که اگر خواب گردي كودك از 9 سالگي به بعد شروع شود، محتملاست که در بزرگسالي نيز ادامه يابد؛ لذا بهتر است، خوابگردي را جدي گرفت و درصدددرمان آن برآمد.
اگر چه عواملي مانند برنامه نامنظم خواب، خواب ناكافي و يا محروميت از خواب،خوابيدن در محيطي شلوغ و پرسروصدا، خستگي مفرط، بيماري و يا داشتن تب بالا، پر بودنمثانه، مصرف برخي از داروها را در بروز خوابگردي دخيل دانسته اند، اما هنوز شناختدقيقي از علت خوابگردي در دست نيست.
ده تا بيست درصد از خواب گردي هاي كودكان بيشينه ارثي و خانوادگي دارد و در بينوالدين و ديگر اعضاي خانواده نيز مشاهده شده است.
برخي از محققان به تفاوت نسبتاً قابل ملاحضه اي از لحاظ درجه ي واکنش پذيريهيجاني بين کودکان بهنجار و کودکان خوابگرد اشاره کرده اند، همچنين وجود مولفه هاياسترس، اضطرابي و افسردگي نيز خاطر نشان شده است.
برخي ديگر از محققان، خوابگردي را به عدم رشد دستگاه هاي عصبي و اندامي نسبتداده اند و گروهي ديگر نيز معتقد به وجود عامل عضوي وخيمتري هستند و حتي آن رامعادل صرع دانسته اند .
ادامه اين مطلب را در مقاله " کوچولوي از رختخواب گريخته " در روزهاي آيندهمطالعه کنيد.