دخترم يا پسر؟
يکي از موضوعاتي که در تربيت جنسي در دوران کودکي ازاهميت خاصي برخوردار است، مباحث مربوط به جنسيت است. جنسيت چيزي بيش از جنس و هويتجنسي است و شامل درک چگونگي کارکرد بدن انسان، توليد مثل، روابط انساني، مهارت هايزندگي فردي، هويت جنسي و برخي ديگر از مسائل جنسي است.
در رابطه با جنسيت، چه ما درباره آن با فرزندان مان صحبت کنيم يا نه، بايدبدانيم روند غير رسمي آموزش جنسيتي از همان لحظه تولد ايجاد شده است. نحوه برخوردوالدين با فرزندان خود، نوع اسباب بازي ها، تماشاي تلويزيون، بازي با هم سالان وموارد شبيه به اين پيام هايي را به کودک در مورد هويت و نقش جنسي خود انتقالمي‌دهند.
يکي از مسائلي که پدر و مادر در شکل گيري آن نقش موثر دارند" هويت جنسي" است. هويت جنسي مفهومي است که فرد از خود به عنوان يک مرد يا زن دارد. در واقع هر فردتصويري که نسبت به زن يا مرد بودن خود دارد و احساس و برداشت او نسبت به اين که زنيا مرد چگونه است، هويت او را مي‌سازد.
هويت جنسي حداقل از دو عامل اساسي تشکيل شدهاست
هويت جنسي: که در واقعجنسيت در هنگام تولد است، بچه ها معمولاً حدود 3 سالگي نسبت به هويت جنسي، يعنيدختر يا پسر بودن خود آگاهي مي‌يابند. سوالاتي از اين قبيل:"من که هستم؟" "آيا يکپسر هستم يا دختر؟" سوالاتي در مورد هويت جنسي است.
کودکان معمولاً از ويژگي هاي ادراکي ـ اجتماعي(مثل مدل مو، طرز لباس پوشيدن، نوعاسباب بازي و ....) براي تشخيص پسر و دختر بودن خود استفاده مي‌کنند.
رفتار جنسي: به آن دسته ازرفتارهايي اطلاق مي‌گردد که در هر فرهنگ مطابق با جنس افراد، از آن ها انتظارمي‌رود(رفتار زنانه يا مردانه)، به عنوان مثال، در جامعه ما از دخترها انتظارمي‌رود که هنگام بازي مودب و آرام باشند، اما در مقابل پسرها فعال تر باشند و نسبتبه احساسات ديگران نيز حساسيت کمتري دارند.
در واقع هويت جنسي، با نقش جنسي ارتباط نزديک دارد. مرد و زن هر کدام نقشي دارندو اين هنجارهاي جامعه است که مشخص مي‌کند مرد و يا زن، در چه کارهايي مجاز و چهکارهايي غير مجاز هستند. در اين رابطه والدين نيز نقش الگويي دارند،بايد احترام بهزن را به نوجوان پسر آموخت و هم زمان با آن احترام به مرد را نيز بايد به دخترانآموخت.
پيش گيري از بيداري احساس جنسي پيش از موقع
بر خلاف انديشه و مواضع فکري برخي از غربيان، نبايد از پيشرسي بيداريجنسي کودکان استقبال کرد. اين سخن بدان معنا نيست که بخواهيم کودک را در رابطه بااعضاي وجودي خود غافل و جاهل نگه داريم، بلکه غرض اين است که به زور تصنع و تحريکدر او بيداري و به دنبال آن هوس و اشتهايي پديد نياوريم.
بيداري نابهنگام ميل جنسي سبب اشتغال فکري کودک و توجه او به اموري مي‌شود که دربرنامه زندگي او پيش بيني نشده است. او در دنيايي است که بايد با کسب آگاهي ها،فنون و مهارت ها، خود را آماده زندگي و سازگاري با طبيعت و جامعه سازد و بايد ابتدامقدمات لازم براي زندگي از قبيل خواندن، نوشتن و ... را به دست آورد سپس با اينمساله آشنا شود.
بررسي هاي علمي نشان داده اند که بيداري نابهنگام جنسي، زمينه سازبروز پاره اي از هوس هاس نادرست، عادات نامناسب و انحراف آميزي چون حالت خودارضايي، قرار دادن خود در معرض استفاده هاي جنسي و غريزي و بالاخره توسعه مفاسد وآلودگي ها است
جلوگيري از احساس جنسي دو جنبه اساسي دارد. جنبه اول، مراقبت هايي است که والدينبايد در رابطه با خود داشته باشند و جنبه دوم مراقبت هايي که در رابطه با فرزندانخود بايد پيش بگيرند که هر کدام به شرح زير است:
مراقبت والدين در رابطه با خود
مراقبت هايي که والدين در زمينه تربيت جنسي قبل از بلوغ بايد دررابطه با خود داشته باشند تا بيداري نابهنگام جنسي صورت نگيرد، متعددند. در واقعپدران و مادراني که خواستار داشتن فرزند سالم در بعد جسماني، رواني و اجتماعيهستند، لازم است که مراقبت هايي را در روابط خود ملحوظ دارند که اهم آن ها عبارتنداز:
در مناسبات جنسي:والدين لازم استمناسبات جنسي خود را از ديد فرزندان خود اگر چه خرد سال باشند دور و محفوظدارند.
در خواب و استراحت: در سنينتميز(در حدود 6 سالگي) بهتر است اطاق کودکان از پدر و مادر جدا باشد، ولي به گونهاي که دور از دسترس والدين نباشد، مثلاً مصلحت نيست که والدين در يک طبقه منزل،کودکان در طبقه ديگر آن باشند. محل خواب آن ها بايد طوري باشد که والدين با شنيدنصداي آن ها بتوانند خود را به بالاي سرشان برسانند. بچه ها هم حق ندارند بدون اجازهوارد اطاق خواب والدين شوند، از همان خردسالي بايد آنان را عادت داد که در ورود بهاطاق پدر و مادر در بزنند و اجازه بگيرند.
در شوخي ها و مزاح ها:در شوخي هادر حضور کودکان بايد نکات و ضوابط اخلاقي رعايت شود.نبايد تصور شود که کودکانخردسال از نوع روابط و مفاهيم مزاح ها و شوخي ها سر در نمي آورند،گاهي نيز اطلاعاتناقص که از اين طريق به دست مي‌آورند مي‌تواند باعث آسيب ها و احياناً بيدارينابهنگام جنسي آنان گردد.
رعايت پوشش:
رعايت پوشش مناسب در نزد کودکان در خانه ضرورياست،راحتي در خانه به اين مفهوم نيست که پدر و مادر بايد مظهر حجب و حياباشند.ايجاد حجب و حيا در فرزندان جنبه جدي تربيت جنسي است و نبايد آن را کوچکشمرد.حجب و حيا نه تنها در فرهنگ ما، بلکه در بسياري از فرهنگ ها و ديدگاه هاي صاحبنظران ديده مي‌شود."کوچتکف" نويسنده کتاب " روانشناسي تربيت جنسي" بيان مي‌دارد:" پرورش حياء در کودکان همان تربيت صحيح احساس جنسي است" و " سايف" پزشک معروف روسيهم بيان مي‌دارد:" حجب و حيا باقيمانده بربريت نيست، بلکه حاصل پر ارزش فرهنگ وتمدن است."
در تماشاي فيلم: پدر و مادر درهنگام ديدن فيلم - به ويژه فيلم هاي ماهواره اي- بايد کمال دقت را داشته باشند. والدين مي‌دانند که رسانه ها چه تأثير مهمي‌بر پرورش جنسيت فرزندانشان دارند. درجوامع امروزي - به ويژه در غرب - که بسياري از برنامه هاي رسانه ها به روابط جنسياشاره دارد، شايد متناقص به نظر آيد که بخواهيم به بچه‌هاي خود بياموزيم که مسائلجنسي خصوصي است. وسايل ارتباطي الکترونيکي مانند:اينترنت اغلب ارزش ها و اخلاقياتوالدين را تأييد نمي‌کنند؛ اما اين واقعيت وجود دارد که رسانه ها در آموزش جنسيفرزندان ما نقش فعالي دارند. از ميان رسانه هاي مختلف، تلويزيون - به ويژه شبکه هايماهواره اي - بيشترين تأثير را در زندگي بچه ها مي‌گذارد. اين وسيله تقريباً در همهخانه‌ها وجود دارد و صفحه آن چشم و ذهن بچه‌هاي ما را روشن مي‌کند و همواره درانتخاب‌هاي آنها تأثير مي‌گذارد. تلويزيون هم مي‌تواند دوستي جالب، هوشمند و سرگرمکننده باشد و هم دشمني بسيار خشن که با پرده‌داري جنسي، چهره واقعي زندگي را دگرگونکند و ضد ارزش ها را ارزش قلمداد کند.
بسياري از الگوها وعقايدي که از اين فيلم‌ها به ذهن کودکان نفوذ مي‌کند، اخلاقينيست؛ ممکن است فردي بزرگسال که مي‌تواند حقيقت را از تخيل تميزدهد، با ديدنصحنه‌اي آن را خيالي تشخيص دهد؛ اما همين صحنه مي‌تواند کودک ده ساله‌اي را گيج کندو بذر باورهايي را در ذهن او بپاشد و به روابط آينده او آسيب رساند. بنابراين بايددر تماشاي فيلم هاي ويدئوئي، مراقب بود که محتواي آن براي سن فرزندان مناسب باشد.
برنامه‌هايي را که کودکان تماشا مي‌کنند بايد کنترل کرد، آن ها رابا نگاه انتقادي ديد. براي تلويزيون يک تماشاچي فعال باشيد و جواب آن ها را بدهيد. وقتي بچه ها مي‌بينند که شما نسبت به محتواي برنامه ها ديدي نقادانه داريد، آن هانيز ممکن است اين ديد را پيدا کنند
مراقبت والدين در رابطه با فرزندان
در رابطه با مراقبت هايي که والدين در رابطه با فرزندان بايد داشتهباشند اين است که احساس شهواني بي‌موقع بيدار نشود و رفتار فرد به عادت نا پسندجنسي منجر نشود، متعدد هستند از جمله:
در شستشو وتطهير:به عنوان مثالمادردرحين شستشو نبايد زياد به دست کاري کودک بپردازد، و در سن سه يا چهارسالگي،وظيفه استحمام پسران بهتر است بر عهده پدر باشد. درمجموع شستشوي کودکان پس از دفعو مراقبت از بهداشت او در دوران کودکي خود عامل مهم و اساسي، در پيشگيري از بيماريها و کمک به بهداشت جنسي کودک است.
درپوشش ولباس:از سنين 3 سالگي بهبعد بايد لباس کودک به نوعي حاکي از جنسيت او باشد، لباس هاي او چسبان وتنگ نباشد. لباس هاي زير، زبر نباشد زيرا باعث تحريک و خارش بدن او مي‌شود.
در ختنه: انجام ختنه از همان هفتهاول تولد و در برخي منابع تا پايان ماه اول توصيه شده است. رعايت اين امر سبباحساس درد کم‌تر، جوش خوردن زخم به صورتي سريع تر، و سبب حفظ سلامت و پيشگيري ازبروز پاره‌اي از بيماري ها و عوارض است.
در بازي ها
: بهتر آن است که بازي ها در حضور والدين و درمعرض ديد آنان باشد، تا اگر خطائي اخلاقي توسط کودکان در بازي صورت گرفت والدين آنرا تذکر دهند. بازي‌هاي افراد بالغ با کودکان به ويژه در رابطه با جنس مخالف بايدزير نظر و تحت مراقبت باشد.
در خواب و استراحت: برنامه کودک رابايد طوري تنظيم کرد که او هميشه يک ساعت زودتر از شما بخوابد. بايد او را عادت دادکه تا خسته نشده، وارد بستر نشود. صبح ها پس از بيداري در تخت خواب نماند، به پشتبخوابد، دست ها از پتو بيرون باشد که لحاظ اين امور نوعي مصون سازي او از وسوسه‌هااست.
در دستکاري‌ها و لمس‌ها:ضروري استبه کودک تفهيم شود که درست نيست که او بدن خود را دست کاري کند و يا ديگران حقندارند به بدن او دست بزنند. اين وضع بايد به تدريج و آرام و بدون هيچ گونه تهديديصورت گيرد.
بچه ها گاهي با آلت تناسلي خود بازي و دستکاري مي‌کنند، در اين سنين لازم نيستآن ها را براي اين کار تهديد يا تنبيه کرد. بلکه هر بار که سرگرم آن است بايد بهآرامي او را از اين امر باز داشت. با صميميت و دوستي دست او را مي‌گيريم و ميگوئيممن دوست ندارم تو اين کار را بکني. البته بجا است که دست او را به اسباب بازي ياشيئي مشغول دارند که به خود نپردازد. در معاشرت ها دختر و پسر، در سنين خردسالينبايد آن ها را از هم جدا کرد، ولي هنگامي‌که طفل به سنين تميز رسيد اين جدايي لازماست.
در نوازش ها: نوازش هاي مادران باکودکان خردسال بايد تحت ضابطه باشد. بازي و نوازش دراطراف دستگاه تناسلي کودک اگرچه او بسيار خردسال است براي کودک مسأله آفرين مي شود. او امروز از آن لذت ميبرد؛ولي فردا ممکن است گرفتار و اسير آن شود و هنگامي که اين لذت در او تثبيت شد امکانترک آن وجود نخواهد داشت.