با بدغذايي کودک چه بايد کرد؟

خيلي وقت‌ها والدين از کم‌اشتهايي کودک خود شاکي و نگران‌اند. با اين که کم‌اشتهايي در سنين ۲ تا ۵ سالگي شايع است؛ اما در برخي موارد مي‌تواند علامت وجود يک مشکل باشد. در اين مطلب همراه ما باشيد تا به دلايل احتمالي کم‌اشتهايي بچه‌ها بپردازيم و بگوييم چگونه مي‌توانيد آن را برطرف کنيد.

چه زماني کم‌اشتهايي کودک نگران‌کننده است؟

اگر کودکتان قد و وزن نرمالي دارد (به نسبت سنش) پس دليلي براي نگراني وجود ندارد، چون بعضي از بچه‌ها که جثهٔ ريزتري دارند ممکن است نياز غذايي‌شان کمتر باشد و به همين دليل اشتهايشان نيز کمتر است؛ اما اگر کودکتان ناگهان کم‌اشتها شده و اين کم‌اشتهايي با کاهش وزن همراه است پس بايد به پزشک مراجعه کنيد تا علت بررسي شود.

دلايل احتمالي کم‌اشتها شدن کودکان

اگر کودکتان هميشه خسته و عصبي است ممکن است با کم‌اشتهايي‌اش مرتبط باشد. در ادامه مواردي که موجب کاهش اشتها در کودک مي‌شود، آورده شده است:

آهسته شدن روند رشد کودک
تغييرات در رشد مي‌توانند باعث شوند اشتهاي کودک کم شود. طي اولين سال زندگي کودکان سريع رشد مي‌کنند؛ اما بعد از آن، رشد آهسته‌تر مي‌شود و ممکن است بچه‌ها غذاي کمتري بخورند. در اين دوره، افت اشتها کاملاً طبيعي است. در واقع بچه‌ها در سال دوم زندگي خود لازم است فقط 2300 گرم وزن اضافه و 12 سانتي‌متر قد اضافه کنند. درحالي‌که در سال اول زندگي کودک 7 کيلوگرم وزن مي‌گيرد و 21 سانتي‌متر افزايش قد دارد.

بيماري
بيماري و ناخوشي اغلب مي‌تواند کم‌اشتهايي قابل‌توجهي در بچه‌ها ايجاد کند. اگر کودکتان دچار گلودرد، آنفلوانزاي معده، اسهال، سردرد، تب و يا ديگر علائم باشد، پس کمتر از حد معمول غذا خواهد خورد. خوشبختانه اشتهاي بيشتر بچه‌ها بعد از بهبودي برمي‌گردد.

آنمي نيز از ديگر علت‌هاي ممکن کم‌اشتهايي کودک است. بچه‌هايي که کم‌خوني دارند خسته و بي‌حال و عصبي به نظر مي‌رسند. آنمي درصورتي‌که درمان نشود مي‌تواند در رشد کودک اختلال ايجاد کرده بر عملکرد او در مدرسه اثر بگذارد. اگر شک داريد کودکتان آنمي دارد، براي چکاپ نزد پزشک برويد

استرس
استرس مي‌تواند پيامدهاي منفي زيادي داشته باشد، از جمله کم‌اشتها شدن. اگر متوجه شديد کودکتان علاقه‌اش را نسبت به خوردن ازدست‌داده يا براي خوابيدن مشکل دارد، پس به‌احتمال زياد دچار استرس است. براي رفع کم‌اشتهايي کودک لازم است دلايل استرس او را شناسايي و برطرف کنيد.
برخي از معمول‌ترين علت‌هاي استرس طي دوران کودکي شامل موارد زير مي‌شوند:
. اتفاقي در خانواده مثلاً مرگ يکي از افراد خانواده يا تولد خواهر يا برادر
. بدرفتاري با کودک
. عدم توانايي در آموزش و يادگيري آکادميک و توقعات زياد والدين

افسردگي
افسردگي هم مي‌تواند دليل ديگري براي کم‌اشتها شدن کودک باشد. بيشتر پدر و مادرها افسردگي را با اندوه اشتباه مي‌گيرند؛ اما در واقع اين دو يکي نيستند. احساس اندوه با گذشت زمان برطرف مي‌شود؛ اما افسردگي نه. افسردگي نه‌تنها کودک را غمگين مي‌کند بلکه در زندگي عادي او نيز اختلال ايجاد مي‌کند. اگر کودکتان علاقهٔ خود را نسبت به فعاليت‌هايي که قبلاً دوست داشت از دست ‌داده پس به‌احتمال زياد افسرده است. تغييري در عادت‌هاي غذايي کودک مي‌تواند علامت بارزي از افسردگي باشد. توصيه مي‌کنيم جهت تشخيص قطعي، کودک را نزد پزشک ببريد.

بي‌اشتهايي عصبي يا آنورکسيا نروزا
گاهي بچه‌هاي بزرگ‌تر تحت‌تأثير تبليغات و چيزهايي که در تلويزيون و اينترنت در مورد اندام ايده‌آل و مُد مي‌بينند دچار بي‌اشتهايي عصبي مي‌شوند؛ بنابراين سعي مي‌کنند تا جايي که مي‌توانند مدت زمان طولاني غذا نخورند و حتي وقتي هم مي‌خورند، غذاهاي کم‌چرب را انتخاب مي‌کنند و بعد از خوردن هم دچار پشيماني و احساس گناه مي‌شوند. ژنتيک، عدم تعادل هورمون‌هاي مغز و مشکلات رشد نيز مي‌توانند سبب آنورکسيانروزا شوند.
اگر کودکتان از خوردن امتناع مي‌کند يا بيشتر از آنچه که بايد ورزش مي‌کند و کاهش وزن زيادي هم داشته است به‌احتمال زياد به کم‌اشتهايي عصبي دچار شده است. بايد کودک را نزد يک متخصص ببريد تا کمکتان کند کودک را به الگوي تغذيه‌اي سالم برگردانيد.

داروها
اگر براي کودک دورهٔ جديدي از آنتي‌بيوتيک را شروع کرده‌ايد ممکن است روي اشتهاي او اثر بگذارد. البته داروهاي ديگري هم هستند که مي‌توانند بچه‌ها را کم‌اشتها کنند.

آنمي يا کم‌خوني
آنمي نيز از ديگر علت‌هاي ممکن کم‌اشتهايي کودک است. بچه‌هايي که کم‌خوني دارند خسته و بي‌حال و عصبي به نظر مي‌رسند. آنمي درصورتي‌که درمان نشود مي‌تواند در رشد کودک اختلال ايجاد کرده بر عملکرد او در مدرسه اثر بگذارد. اگر شک داريد کودکتان آنمي دارد، براي چکاپ نزد پزشک برويد.

کرم روده
کرم روده مي‌تواند کودک را کم‌اشتها کند. کرم‌ها وارد سيستم گوارش کودک مي‌شوند و به‌عنوان انگل آنجا زندگي مي‌کنند و موجب خونريزي روده، ازدست‌دادن اشتها، اسهال خوني و علائم ديگر مي‌شوند. پزشک مي‌تواند با تجويز داروهاي ضدانگل کودک را درمان کند.

يبوست
اجابت مزاج نامنظم در بچه‌ها مي‌تواند موجب يبوست شود و کم‌اشتهايي نيز يکي از پيامدهاي آن است. يکي از علامت‌هاي يبوست، سفت و خشک بودن مدفوع است.

در ادامه روش‌هاي طبيعي براي افزايش اشتهاي کودک را به شما توصيه مي‌کنيم:
. بچه‌ها ريزه‌خواري را دوست دارند؛ اما اين خوراکي‌ها بايد به اندازهٔ غذاي وعدهٔ اصلي باکيفيت باشند؛ مثلاً به‌جاي چيپس به کودک کره بادام‌زميني بدهيد يا به‌جاي کيک و کلوچه، ساندويچ خانگي يا ميوه در اختيار کودک بگذاريد.
. وقتي زمان خوردن وعدهٔ اصلي غذاست به کودک اجازهٔ خوراکي خوردن ندهيد و وعده‌هاي اصلي را هر روز سر ساعت معين سرو کنيد.
. بادام‌زميني اشتهاآور است و پروتئين خوبي دارد، بنابراين غذاهايي که کره بادام‌زميني زياد در آن‌ها استفاده شده بيشتر به کودک بدهيد.
. اگر کودکتان از نوشيدن شير امتناع مي‌کند، از طريق پنير و ماست و کشک، کلسيم رژيم غذايي‌اش را بالا ببريد.
. اگر کودکتان کم‌اشتهاست، وعده‌ها را در حجم‌هاي کمتري به او بدهيد تا زماني که خودش کم‌کم به بيشتر خوردن عادت کند. وعده‌هاي کم‌حجم‌تر اما مکررتر، سوخت‌وساز را بالا مي‌‌برند و در نتيجه اشتهاي کودک بيشتر مي‌شود.
. غذاهاي سالم و پُرکالري براي افزايش وزن کودک تهيه کنيد.
. برخي از گياهان نيز مي‌توانند اشتها را تحريک کنند، مانند زنجبيل که محرک اشتهاست. مي‌توانيد زنجبيل را پيش از استفاده به‌عنوان چاشني با روغن زيتون ترکيب کنيد تا خوش‌طعم‌تر و خوشايندتر شود.
. گفته مي‌شود آبليمو و زنجبيل و سرکه مي‌توانند ترشحات معده را افزايش داده و در نتيجه اشتها را تحريک کنند.
. از ترکيبي از سبزي‌هاي رنگي استفاده کنيد تا براي کودک جذاب شود.
. اسموتي درست کنيد. با موز و توت‌فرنگي و عسل و ماست يوناني و يخ يک اسموتي خوشمزه و اشتهابرانگيز درست کنيد.
. غذاها و طعم‌هاي جديد را کم‌کم به ذائقه کودک معرفي کنيد تا به آن‌ها عادت کند، نه اينکه ردشان کند.
اگر اشتهاي کودک حتي بعد از به‌کاربردن توصيه‌هاي بالا به حالت نرمال برنگشت، پس بايد او را نزد پزشک ببريد تا علت‌هاي احتمالي بررسي شوند. همچنين هرگز کودک را بابت نخوردن غذا تنبيه و سرزنش نکنيد، در عوض الگوي غذايي‌اش را به‌دقت زير نظر بگيريد و سعي کنيد علت کم‌اشتهايي او را بيابيد.
گاهي کودک متناسب با سن و نيازش غذا مي‌خورد؛ اما توقعات و وسواس زياد والدين آن‌ها را به‌اشتباه مي‌اندازد و نگرانشان مي‌کند. پس حتماً در مورد انتظارات خودتان هم با پزشک حرف بزنيد.

گاهي کودک متناسب با سن و نيازش غذا مي‌خورد؛ اما توقعات و وسواس زياد والدين آن‌ها را به‌اشتباه مي‌اندازد و نگرانشان مي‌کند. پس حتماً در مورد انتظارات خودتان هم با پزشک حرف بزنيد