چگونه عادت مکیدن انگشت را از سر کودکان بیرون کنیم؟

بعضی از والدین براساس تجربه و مشاهدات خودشان به این نتیجه می‌رسند که مکیدن انگشت، احساس آرامش و امنیت به کودکان خردسال می‌دهد چون بسیار دیده‌اند که کودک در شرایط استرس‌زا به مکیدن انگشت خودش تمایل پیدا می‌کند و بعد از چند ثانیه آرام می‌شود. اما آیا مکیدن انگشت در کودکان 3 ساله هم عادی است؟ 

متخصصان روان‌شناسی، پزشکی کودکان و دندانپزشکی کودکان می‌توانند نکات راهنمای خوبی را در این زمینه به والدین ارائه کنند. 

نوزادان، مکیدن انگشت و احساس آرامش 

دکتر رابرت اندرسون، متخصص پزشکی کودکان می‌گوید: «مکیدن انگشت برای نوزادان کاملا طبیعی است؛ یعنی مکیدن انگشت شست یا دیگر انگشتان به‌عنوان بخشی از روال زندگی آنها شناخته می‌شود و احساس آرامش و راحتی به آنها می‌دهد». به‌گفته دکتر اندرسون، بچه‌ها در دوران نوزادی یا همان چندین ماه اولیه زندگی از مکیدن انگشت به‌عنوان راه‌حلی برای خوابیدن، آرام شدن و احساس راحتی استفاده می‌کنند. ضمن این‌که مکیدن انگشت در این دوران برای رشد و تکامل کودک بی‌خطر و بی‌ضرر است. 

کودکان خردسال و عادت مکیدن انگشت 

دکتر مری هیس، دندانپزشک کودکان می‌گوید: «در میان کودکان 2 تا 4 ساله معمولا روند یادگیری مهارت‌های مقابله‌ای از مهارت‌های ابتدایی مانند مکیدن انگشت فراتر می‌رود و مثلا تکامل زبان اهمیت بیشتری از این نظر پیدا می‌کند». اما بعضی کودکان این مهارت مقابله‌ای ابتدایی را رها نمی‌کنند، درحالی که این عادت می‌تواند به مشکلات مختلفی برای رشد و تکامل ساختار دهانی و دندانی آنها منتهی شود. 

مکیدن انگشت در کودکان خردسال 2 تا 4 ساله به دو طرف فک فوقانی و بافت نرم روی سقف دهان آسیب می‌رساند. درنتیجه ممکن است که فک فوقانی حالت تنگ و باریکی به خودش بگیرد و دندان‌های بالایی و پایینی به‌درستی روی همدیگر قرار نگیرند. 

راهکارهایی برای والدین 

دکتر جین برمان، روان‌شناس می‌گوید: «اول از همه توجه کنید مکیدن انگشت نوعی فعالیت آرامش‌بخش است. به‌علاوه، به یاد داشتن این نکته بسیار مهم است که عادت مکیدن انگشت در هیچ بچه‌ای مثلا تا سن ورود به دوران دانشگاه ادامه پیدا نمی‌کند! پس این مشکل بالاخره تمام می‌شود». به‌گفته این روان‌شناس، فرآیندهای رشد و تکامل اساسا برای کودکانف اضطراب‌آور و استرس‌زا هستند، درحالی که مکیدن انگشت می‌تواند این استرس و اضطراب را کاهش دهد. پس والدین باید با کمک راهکارهای زیر، این عادت را به‌درستی کنترل کنند: 

1. سعی نکنید که عادت مکیدن انگشت را به اتاق خواب کودک و فضای خانه محدود کنید و او را مجبور سازید که هرگز در فضاهای عمومی این کار را انجام ندهد. در عوض به او توضیح دهید که این کار فقط باید هنگام چرت ظهرگاهی و خواب شبانه انجام بگیرد. 

2. این مساله را هرگز به یک جدال عجیب ‌و غریب با کودک تبدیل نکنید، بنابراین لازم نیست جدی و محکم به او بگویید: «دیگه حق نداری این کارو انجام بدی!». در عوض، در راستای درک هرچه بیشتر کودک تلاش کنید و مواقعی که خودش در برابر این عادت مقاومت می‌کند، او را تشویق کنید. 

3. اگر کودک پس از آسیب‌دیدگی یا جراحت خواست انگشتش را بمکد، او را از این کار منع نکنید. کودک در چنین موقعیتی نیاز دارد که در منطقه آسایش خودش قرار بگیرد و اگر شما مانع از این روند عادی شوید، درواقع آسیب‌های روانی ناشی از جراحت را تشدید می‌کنید و حتی شاید او را دچار تروما کنید. 

4. والدین باید روند خودآگاهی را با کودک تمرین کنند. مثلا وقتی می‌بینید که کودک درحال مکیدن انگشتش است، با آرامش و بدون عصبانیت ‌از او بپرسید: «می‌دونی که الان داری انگشتت رو می‌مکی؟». اگر کودک پاسخ منفی داد، به او کمک کنید تا خودش این حالت را تشخیص دهد و در ادامه دنبال راهکارهای دیگر برای تسکین‌یابی او پیدا کنید. شاید یک حیوان اسباب‌بازی خیلی سریع ذهن او را از مکیدن انگشت دور کند. 

5. هرگز از محصولات طعم‌داری که برای منصرف کردن کودکان از مکیدن انگشت فروخته می‌شوند، استفاده نکنید. این کار بسیار ظالمانه و ناعادلانه است. درواقع شما با این کار شدیدا امنیت کودک را دچار اختلال می‌کنید و او را تنها می‌گذارید. 

6. والدین باید از راه‌های خلاقانه برای کمک به کودک استفاده کنند تا او بالاخره درک کند که درحال بزرگ‌تر شدن است و روزی می‌رسد که دیگر نباید انگشتش را بمکد. مثلا یکی از شخصیت‌های کارتونی مورد علاقه فرزندتان را در نظر بگیرید و از کودک بپرسید که آیا این شخصیت هم مثل تو انگشتش را می‌مکد؟! این کار سریعا ذهن کودکان را فعال می‌کند و آنان خودشان را با شخصیت‌های مورد علاقه‌شان مقایسه می‌کنند و کم‌کم از مکیدن انگشت منصرف می‌شوند.