دعوا، نمك زندگي است؛ قبول، اما گاهي شوري اين نمك براي بچهها غيرقابل تحمل است. زندگي سخت است؟ با همسرتان مشكل داريد؟ عادت داريد داد بزنيدو دعوا كنيد و بعد آشتي كنيد تا اختلافاتتان حل شود؟ همه اين ها شايد براي خود شمامشكلي ايجاد نكند اما دعواها و جر و بحث هاي خانوادگي بدترين اتفاقي است كه يك كودكميتواند در محيط خانه تجربه كند و ياد بگيرد.
كودك از دعواها ي والدين ياد مي گيرد. بچه ها بسيار حساس هستند و تفكر جادوييو كودكانه شان هم آن ها را به آنجا ميرساند كه شما تصورش را نمي کنيد.اين ها فقطبعضي از چيزهايي است كه پدر و مادرها ناخودآگاه با دعوا كردن به بچه هاي شان منتقلمي كنند:
احساس ناامني
دعوا باعث مي شود تا فضاي خانوادگي و محيطي كه كودك در آن رشد مي كند، نامطمئنباشد. كودك هر لحظه احساس مي كند كه ممكن است اتفاق بدي بيافتد و به تدريج ايناحساس ناامني به بقيه جنبه هاي زندگي شان هم منتقل ميشود. در رابطه با دوستان درمدرسه، در رابطه با هر كار جديد يا هيجان انگيزي و...
بچه ها نسبت به هم پرخاشگر ميشوند
آن ها الگوي دعوا را ياد مي گيرند. اگر در خانه اي 2 بچه وجود داشته باشد آن هانسبت به هم پرخاشگر مي شوند. تك فرزندهايي هم كه شاهد دعواهاي پدر و مادر هستندممكن است نسبت به دوستان و همكلاسي ها يشان رفتارهاي پرخاشگرانه داشته باشند والگوي دعوا پدر يا مادر را در محيطي ديگر اجرا كنند.
تنفر و بغض نسبت به يكي از والدين در بچه به وجود مي آيد. ممكن است كودك قضاوت ويكي از والدين را محكوم كند و نسبت به ديگري احساس تنفر پيدا كند. ايجاد اين حالتبه غير از اثرات بلندمدت بعدي در زندگي آينده كودك، در زندگي فعلي هم مي تواند سببجدايي خانواده و تشديد مشكلات شود.
به غيراز اين ها از آ نجا كه كودك والدين خود را به عنوان الگو و نمادي از فردبزرگسال ميبيند، ديدن دعوا و مشكلات بين آن ها به خصوص اگر همراه با تهمت زدنها وفحاشي باشد، در كودك ايجاد اضطراب و بي قراري خواهد كرد. مفهوم خانواده و احساس آندركودك آسيب ميبيند كه خود اثرات بعدي و بلندمدتي به دنبال خواهد داشت.
كودكان در واقع نقش بزرگ ترها را بازي مي كنند و ديدن مداوم دعوا ميتواند موجباين تصور در آن ها شود كه دعوا كردن و جروبحث، يك امر طبيعي در زندگي است و همين،يعني قرار دادن نامناسبترين الگو براي زندگي آينده كودك. اثرات اين آموزش ناخودآگاهو غلط را مي توان در همان كودكي و در بازيهاي كودكانه فرزندان و نحو تعامل آنهابادوستان و همسالانشان مشاهده كرد.
با هم با ملايمت مخالفت كنيد. كار سختي است اما قبول كنيد كه ميشودانجامش داد. حداقل در بين دعوا هم براي هم احترام قائل باشيد. فحش ندهيد، تهمتنزنيد و برخورد فيزيكي نداشته باشيد. تمام وقت حواس تان باشد كه چند جفت چشم كوچكتماشاچي ماجراي شما هستند.
نكات بالا شايد فقط گوشه اي از آسيب هاي روحي رواني و اجتماعي كودكي باشد كهشاهد دعواهاي والدينش بوده. اما همانطور كه اول هم گفتيم، دعوا نمك زندگي است؛اجتناب ناپذير است، هر زندگي حتما دچار مشكلاتي خواهد شد كه گاهي ممكن است در جريانحل كردن آن، بحث هايي هم بين پدر و مادر پيش بيايد. پس براي آنكه كودك از اين ماجراكمترين لطمه را ببيند چه بايد كرد؟ سعي كنيد حداقل حين دعوا نكات زير را به يادداشته باشيد:
با هم با ملايمت مخالفت كنيد. كار سختي است اما قبول كنيد كه ميشود انجامش داد. حداقل در بين دعوا هم براي هم احترام قائل باشيد. فحش ندهيد، تهمت نزنيد و برخوردفيزيكي نداشته باشيد. تمام وقت حواس تان باشد كه چند جفت چشم كوچك تماشاچي ماجرايشما هستند.
در آخر سعي كنيد مشكل را حل كنيد. حتي اگر شده به صورت ظاهري، سعي كنيد وانمودكنيد كه مشكل تان را حل كرده ايد يا اين كه جلوي بچه ها بگوييد: خب بهتر است بحث راتمام كنيم، ما الان عصباني هستيم بهتر است بعدا راجع به اين موضوع تصميم بگيريم. نكته اصلي اين است كه بايد همه جروبحث ها را با يك نتيجه مثبت تمام كنيد.
دوتايي با هم براي بچه ها توضيح دهيد كه گاهي پدر ومادرها با هم مخالف هستند و با هم جروبحث مي كنند اما اين دليل نمي شود كه يكديگررا دوست نداشته باشند. به كودك بگوييد كه هردو چقدر دوستشداريد.
خود را در موقعيت كودك قرار دهيد. اين كار باعث ميشود تا كمي از شدت عصبانيت تانيا نحوه بروز آن كم شود.
روشهاي كنترل خشمو عصبانيت را امتحان كنيد. با اين كار هم از يك دعوا جلوگيريميكنيد و هم به كود كتان اين روش كنترل عصبانيت را ياد ميدهيد.
از هر روشي براي تخريب طرف مقابل استفاده نكنيد. بهياد داشته باشيد كهاين فريادها را بر سر پدر يا مادر كودكي مي كشيد كه آنجا نشسته است و شما را نگاهميكند.
اگر با همسرتان مشكلي داريد سعي كنيد زماني كه بچه ها حضور ندارند آن را با همحل كنيد. سعي كنيد حداقل جلوي بچه ها اين كار را انجام ندهيد حتي اگر شده به اتاقديگري برويد. در اين حالت ممكن است كودك همچنان صداي شما را بشنوداما آنچهره هاي برافروخته و چشم هاي نامهربان را ديگر نخواهد ديد.
اگر ميتوانيد سعي كنيد با زبان ساده براي كودك شرح دهيد كه چرا با هم اختلافداريد و مشكل بين شما دو نفر چيست. سعي كنيد طوري ماجرا را تعريف كنيد كه كودك خودرا علت به وجود آمدن آن دعوا نداند. سعي كنيد جوري برخورد كنيد كه كودك مجبور بهحمايت از يك طرف و مقابله با طرف ديگر نشود.
درنهايت براي كودك توضيح دهيد كه عصباني شدن و دعوا كردنتان اشتباه بوده و ممكناست شما چيزهايي گفته باشيد كه فقط ناشي از عصبانيت بوده و اصلا معني خاصينداشته.هميشه بعد از دعوا سعي كنيد قهر نكنيد و طبيعي رفتار كنيد.
بخش خانواده ايراني تبيان